زوال عقل (دمانس مغزی) حداقل 55 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد و این تعداد هر سال حدود 10 میلیون نفر افزایش می‌یابد. این امر تا حدودی به این دلیل است که ما بیشتر عمر می‌کنیم، اما زوال عقل بخشی اجتناب‌ناپذیر از پیری نیست. بنابراین، آیا راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به زوال عقل وجود دارد؟ تحقیقات زیادی در حال حاضر بر نقش بالقوه خواب تمرکز دارند.
به گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، "در حال حاضر زوال عقل هفتمین علت مرگ و میر در بین همه بیماری‌ها و یکی از علل اصلی ناتوانی و وابستگی در بین سالمندان در سطح جهان است." سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که حدود 55 میلیون نفر به زوال عقل مبتلا هستند و تا سال 2050 این تعداد احتمالاً به 140 میلیون نفر خواهد رسید. بین 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به زوال عقل به بیماری آلزایمر مبتلا هستند. زوال عقل در درجه اول بیماری دوران سالمندی است، اگرچه زوال عقل که علائم آن قبل از سن 65 سالگی شروع می‌شود حدود 9٪ موارد را تشکیل می‌دهد. با این حال، زوال عقل یک پیامد اجتناب‌ناپذیر پیری نیست.
یک جزء ژنتیکی برای زوال عقل وجود دارد - اگر یکی از بستگان نزدیک شما مبتلا به زوال عقل است، ممکن است خطر ابتلای شما را افزایش دهد. با این حال، چندین مطالعه نشان داده‌اند که حتی افرادی که دارای خطر ارثی هستند، می‌توانند با اتخاذ یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و اجتناب از سیگار کشیدن و الکل زیاد، آن را کاهش دهند. یکی از بخش‌های سبک زندگی سالم، خواب کافی و مناسب است. بسیاری از محققان اکنون ارتباط بین خواب و زوال عقل را مشاهده می‌کنند.
خواب عاملی است که می‌تواند برای سلامت شناختی محافظ یا خطرناک باشد. اثرات خواب بر سلامت شناختی به ویژگی‌های خواب فرد از جمله کیفیت، کمیت، دفعات و حتی منظم بودن خواب بستگی دارد.
| در باره فرایند خواب بیشتر بدانیم. |
توصیه می‌شود - نه تنها برای سلامت مغز، بلکه برای سلامت کلی - افراد 7 تا 9 ساعت خواب با کیفیت در شبانه روز داشته باشند. مدت خواب ناکافی ممکن است خطر زوال عقل را افزایش دهد. این نیاز حتی زمانی که شما به الگوهای خواب سال‌ها یا دهه‌ها قبل از آشکار شدن زوال عقل از نظر بالینی نگاه می‌کنید، برقرار است.
پس شاید باید بیشتر بخوابیم؟ نه! یک مطالعه گروهی بزرگ از دانشگاه بوستون نشان داد کسانی که به طور منظم بیش از 9 ساعت در شب می‌خوابند، دو برابر بیشتر از کسانی که بین 6 تا 9 ساعت می‌خوابند، خطر زوال عقل داشتند. آنها همچنین حجم مغز کمتری دارند. با این حال، ممکن است خواب بیش از حد نشانه تغییرات اولیه عصبی باشد تا علت. محققان این مطالعه پیشنهاد می کنند که خواب طولانی می تواند پیش بینی کننده خطر زوال عقل باشد.
از نظر بنیاد ملی خواب (National Sleep Foundation)، چهار ویژگی کلیدی خواب با کیفیت را برای اثربخشی در سلامتی عبارتند از:
خواب نابسامان و بی‌کیفیت که در اختلالات خواب مشاهده می‌شود منجر به تغییرات حاد و مزمن بدتر در مغز می‌شود. به طور معمول، یک خواب خوب شبانه به معنای واقعی کلمه امکان ترمیم و بازیابی عملکرد مغز را به سطوحی که در ابتدای روز قبل مشاهده می‌شد، می‌دهد.
خواب با کیفیت شامل دوره‌های خواب بدون حرکت سریع چشم (NREM) و خواب REM است. این چرخه در طول شب، با عمیق‌ترین حالت خواب در یکی از مراحل خواب NREM همراه است. طبق یک مطالعه، امواج مغزی با فرکانس پایین در طول خواب عمیق NREM مغز را از سموم مرتبط با آلزایمر، بتا آمیلوئید و تاو (Alzheimer’s-related toxins beta-amyloid and tau) پاک می‌کند. این امواج مغزی با فرکانس پایین، پالس مایع مغزی نخاعی را ایجاد می‌کند که سموم را بیرون می‌ریزد.
اگر خواب مختل شود، ممکن است مواد زائد مغزی، مانند بتا آمیلوئید و تاو، شروع به تجمع کنند و در نهایت پلاک‌ها و گره‌های مشخصه آلزایمر را تشکیل دهند. تجمع بتا آمیلوئید و تاو ممکن است 10 تا 20 سال قبل از آشکار شدن علائم زوال عقل شروع شود. فرایند پاکسازی به این شکل است که وقتی فرد به خواب می‌رود، مغز کوچک می‌شود، که به نظر می‌رسد جریان مایع مغزی نخاعی را باز می‌کند که مواد سمی را با موادی مانند [بتا آمیلوئید] 42 و p-tau خارج می‌کند. مغز همچنین تعادل (هموستاز) خود را در طول خواب تنظیم می‌کند. کیفیت خواب و مدت زمانی که در خواب عمیق می‌گذرانید در فرایند نیز اهمیت دارد.
| در باره خواب خوب و با کیفیت بیشتر بدانیم. |
آپنه خواب تقریباً 1 میلیارد نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد که شایع‌ترین نوع آن آپنه انسدادی خواب (OSA) است. این وضعیت تنفس را در طول خواب قطع می‌کند و اغلب فرد را از خواب بیدار می‌کند، هرچند ممکن است فرد این بیدار شدن را به خاطر نیاورد.
افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر ابتلا به چندین بیماری مانند فشار خون، مشکلات قلبی عروقی، چاقی، دیابت نوع 2، مشکلات روانی نظیر افسردگی و اضطراب و ... هستند. مطالعات اخیر همچنین ارتباط بین آپنه خواب و زوال عقل را نشان داده است.
آپنه خواب یکی از مشکل سلامتی است که به طور فزاینده‌ای به عنوان یک عامل خطر برای زوال عقل شناخته می‌شود. در فرد مبتلا به آپنه خواب تنفس در طول خواب به صورت مکرر متوقف می‌شود. این وقفه‌ها منجر به افت بالقوه خطرناک در اکسیژن‌رسانی شبانه به مغز می‌شود.
تصور می‌شود که این کاهش اکسیژن در خون باعث تغییراتی در مغز می‌شود. یک مطالعه نشان داد که لوب‌‌های تمپورال یا گیجگاهی (Temporal Lobes) - که برای حافظه حیاتی هستند - در افراد مبتلا به آپنه خواب کاهش یافته است، تغییری که در افراد مبتلا به زوال عقل نیز دیده می‌شود.
لوب تِمپورال لوب گیجگاهی یکی از چهار لوب اصلی قشر مخ در پستانداران است. ذخیره حافظه جدید، پردازش اطلاعات حواس شنوایی و بویایی، درک زبان و سازماندهی از کارکردهای این لخته از مغز هستند
مطالعه دیگری نشان داد که حجم هیپوکامپ در افراد مبتلا به آپنه خواب کاهش یافته است - آتروفی (تحلیل و از بین رفتن) هیپوکامپ (Hippocampus) یکی از ویژگی‌های بیماری آلزایمر است. این مطالعه همچنین نشان داد که دو سم - تاو و بتا آمیلوئید که تصور می‌شود مسئول بسیاری از علائم زوال عقل هستند - در مغز افراد مبتلا به آپنه خواب تجمع می‌یابد که احتمالاً به دلیل کمبود اکسیژن در خون است.
هیپوکامپ قسمتی از مغز است که مرکز یادگیری است. هیپوکامپ مسؤول حافظه نزدیک است.
دو مطالعه دیگر به این یافته‌ها اضافه شد. یکی افزایش سطح تاو را در افراد مبتلا به آپنه خواب شناسایی کرد. دیگری متوجه افزایش پلاک‌های آمیلوئید در مغز شد.
با این حال، هیچ مطالعه‌ای هنوز اثر عِلّی برای آن را ثابت نکرده است. درمان‌های مؤثری برای آپنه خواب وجود دارد. ما اکنون از نمایشگرهای اکسیژن غیرتهاجمی استفاده می‌کنیم که در تست‌های آپنه خواب در خانه مورد استفاده قرار می‌گیرند که می‌توانند این تغییرات را تشخیص دهند و به درمان‌های مؤثر آپنه انسدادی در خواب برای بازگرداندن اکسیژن رسانی شبانه می‌انجامد.
درمان استاندارد طلایی آپنه انسدادی در خواب، استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) است. مطالعات تحقیقاتی نشان داده است که حتی 4 ساعت استفاده از دستگاه CPAP در شب منجر به کاهش قابل توجه زوال شناختی (cognitive decline) در طول زمان می‌شود.
زوال عقل از طرق مختلف خواب را مختل می‌کند. زوال عقل یک اختلال عصبی است، به این معنی که سلول‌های مغز دچار اختلال در عملکرد می‌شوند و به مرور زمان می‌میرند. با از دست دادن سلول‌های مغزی، اختلال در عملکرد مراکز خواب مغز شروع می‌شود - توانایی ارسال سیگنال‌هایی را برای ماندن در خواب از دست می‌دهیم. اغلب اوقات، خواب منقطع و پاره‌پاره یا حتی وارونه می‌شود، به طوری که بیماران در تمام طول شب بیدار هستند، سپس در بیشتر روز می‌خوابند.
یک مطالعه کوچک نشان داد که خواب‌آلودگی در طول روز مشخصه بیماری آلزایمر با مرگ سلول‌های کلیدی مغز مرتبط است. محققان پیشنهاد کردند که این به دلیل تجمع پروتئین تاو و از دست دادن نورون‌ها در مناطقی از مغز است که بیداری را افزایش می‌دهند.
یک مطالعه جدیدتر همچنین نشان داده است که اختلال خواب در بیماری آلزایمر ممکن است شدت علائم در این بیماری را افزایش دهد. در این مطالعه که روی سلول‌های موش انجام شد، محققان دریافتند که وقتی فاگوسیتوز پلاک‌های بتا آمیلوئید قطع می‌شود، پلاک‌ها ایجاد می‌شوند. آنها یک مولکول - هپاران - را شناسایی کردند که این فاگوسیتوز را در غلظت‌های بالا مهار می‌کرد. سطوح هپاران در طول روز تغییر می‌کند، بنابراین اختلالات ریتم شبانه‌روزی بر این سطوح تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث ایجاد پلاک در بیماری آلزایمر شود.
همان مطالعه نشان داد که بهبود خواب ممکن است راهی برای کاهش علائم زوال عقل باشد، اما آیا این امکان وجود دارد که درمان اختلالات خواب به پیشگیری از زوال عقل کمک کند؟ یک بررسی در سال 2019 از مطالعات مربوط به اختلالات خواب و زوال شناختی سعی در پاسخ به این سوال داشت. این مطالعه نشان داد که اختلالات خواب، از جمله آپنه خواب، بی‌خوابی، خواب ناکافی یا طولانی مدت، و اختلال خواب با زوال شناختی و زوال عقل مرتبط هستند. همچنین ارتباطی بین اختلالات خواب و رسوب بتا آمیلوئید و تاو وجود داشت. این بررسی به این نتیجه رسید که مدیریت خواب ممکن است یک هدف امیدوارکننده برای پیشگیری از زوال عقل باشد.
با این حال، هیچ مطالعه‌ای هنوز یک رابطه‌ی عِلّی را اثبات نکرده است - یا اینکه این رابطه چگونه عمل می‌کند. آیا مشکلات خواب مستعدکننده زوال عقل است یا مشکلات خواب نشانه مراحل اولیه زوال عقل است؟ این رابطه هنوز مشخص نیست، به نظر می‌رسد که [بتا آمیلوئید] 42 محلول ممکن است تأثیر منفی بر خواب داشته باشد و کیفیت خواب و تخریب عصبی مرتبط با زوال عقل به مراکز کنترل کننده خواب و چرخه‌های خواب و بیداری آسیب می‌رساند. جالب اینجاست که افزایش نیاز به خواب و خواب بیش از حد در اواخر عمر نیز ممکن است نشانه بیماری آلزایمر قریب‌الوقوع باشد.
زوال عقل همچنان یک اختلال بدون درمان است و درمان‌های دارویی موجود در درمان علائم زوال عقل تا حدودی مؤثر هستند. بنابراین، استفاده از همه راه‌های موجود برای درمان اختلالات خواب برای کاهش علائم زوال عقل بسیار مهم است.
متأسفانه، با پیشرفت زوال عقل، داشتن بهداشت خواب خوب، به ویژه در افرادی که خودآگاهی در مورد کمبودهای خود را از دست می‌دهند، می‌تواند به طور فزاینده‌ای چالش‌برانگیز شود. حفظ یک سبک زندگی سالم و اطمینان از داشتن خواب با کیفیت کافی ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل و بسیاری دیگر از مشکلات سلامتی را کاهش دهد.
https://www.medicalnewstoday.com/articles/dementia-and-sleep-what-do-we-know-about-this-link
