نکات کلیدی
• آسپرژیلوس نوعی قارچ (کپک) است که به‌طور گسترده در محیط‌های داخلی و خارجی، از جمله در خاک، گرد و غبار، بقایای گیاهی و حتی مواد غذایی یافت می‌شود. این قارچ برای افراد سالم بی‌ضرر است اما ممکن است در افرادی که بیماری ریوی دارند، به آسپرژیلوس حساسیت دارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، باعث بیماری شود.
• آسپرژیلوز از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
• اگرچه اکثر افراد با سیستم ایمنی سالم می‌توانند این عفونت را دفع کنند، افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری زمینه‌ای ریوی هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسپرژیلوز قرار دارند.
• این بیماری به سه شکل اصلی دیده می‌شود: آلرژیک، مزمن و تهاجمی.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
اگر شما از سلامت خوبی برخوردار هستید، بدن شما باید بتواند در برابر اسپورهای آسپرژیلوس که تنفس می‌کنید، مقاومت کند و از عفونت جلوگیری کند. بااین‌حال، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا بیماری‌های زمینه‌ای خاصی دارند، در معرض خطر قرار دارند. عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند:
• کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون، مانند افرادی که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند، مبتلایان به HIV/AIDS، بیماران پیوند عضو یا بیماران مبتلا به سرطان خون (لوسمی).
• بیماری‌های ریوی مزمن مانند بیماری انسدادی ریوی مزمن (COPD)، سل یا آمفیزم که ممکن است باعث ایجاد حفره‌هایی در بافت ریه شوند و محل رشد قارچ شوند.
• آسم یا فیبروز سیستیک که می‌تواند باعث افزایش حساسیت سیستم ایمنی نسبت به قارچ آسپرژیلوس شود.
• استفاده طولانی‌مدت از کورتیکواستروئیدها یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی.
علت بیماری چیست؟
قارچ آسپرژیلوس تقریباً همه جا وجود دارد، هم در محیط‌های داخلی و هم خارجی. افراد دارای سیستم ایمنی سالم معمولاً مشکلی با این قارچ ندارند زیرا بدن آن‌ها قادر به از بین بردن اسپورهای قارچ است. اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بدن نمی‌تواند عفونت را کنترل کند و قارچ ممکن است به ریه‌ها و سایر اندام‌ها گسترش یابد.
قارچ آسپرژیلوس می‌تواند باعث عفونت ریوی آسپرژیلوز شود.
شدت بیماری آسپرژیلوز بستگی به نوع آن دارد. سه نوع اصلی آن عبارتند از:
۱. آسپرژیلوز آلرژیک
این نوع زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی فرد پس از استنشاق قارچ آسپرژیلوس، واکنش آلرژیک نشان دهد. این نوع بیماری بیشتر در افراد مبتلا به آسم یا فیبروز سیستیک دیده می‌شود و شایع نیست.
۲. آسپرژیلوز مزمن ریوی
این نوع در افرادی رخ می‌دهد که دچار بیماری‌های ریوی مزمن مانند سل، آمفیزم، بیماری انسدادی ریوی مزمن، یا سارکوئیدوز پیشرفته هستند. قارچ در حفره‌های ریه که در اثر این بیماری‌ها ایجاد شده، رشد می‌کند. به مرور زمان، قارچ می‌تواند این حفره‌ها را گسترش دهد و باعث خونریزی در ریه شود.
۳. آسپرژیلوز تهاجمی
این نوع نادر اما شدیدترین شکل آسپرژیلوز است و در افراد با سیستم ایمنی بسیار ضعیف دیده می‌شود، مانند بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی هستند یا پیوند عضو داشته‌اند. این عفونت به سرعت از ریه‌ها به مغز، قلب، کلیه‌ها یا پوست گسترش می‌یابد و می‌تواند کشنده باشد.
آسپرژیلوز می‌تواند به روش‌های مختلفی بر بدن تأثیر بگذارد و بیماران ممکن است علائم متفاوتی را نشان دهند.
علائم آسپرژیلوز
علائم بیماری بستگی به نوع آن دارد:
• آسپرژیلوز آلرژیک: علائمی مشابه آسم مانند سرفه، خس‌خس سینه و تنگی نفس دارد.
• آسپرژیلوز مزمن ریوی: این نوع بیماری به کندی پیشرفت می‌کند و علائمی مانند خس‌خس سینه، تنگی نفس، خستگی و کاهش وزن دارد. برخی بیماران دچار توده قارچی در ریه (آسپرژیلوم یا «توپ قارچی») می‌شوند که می‌تواند باعث سرفه مکرر و خونی و مشکلات تنفسی شود.
• آسپرژیلوز تهاجمی: علائم آن بسته به اینکه قارچ به کدام اندام‌ها حمله کند، متفاوت است. اما شایع‌ترین علائم عبارتند از:
o سرفه خونی
o تب و لرز
o سردرد
o درد قفسه سینه
o تنگی نفس
علاوه بر این، آسپرژیلوس ممکن است باعث عفونت‌های موضعی در ناخن‌ها، چشم، پوست، سینوس‌ها یا گوش شود.
توپ قارچی (آسپرژیلوما) معمولاً در حفره‌های از پیش موجود در ریه رشد می‌کند. همچنین، این عفونت می‌تواند در مغز، کلیه یا سایر اندام‌ها ظاهر شود.
پزشک برای تشخیص این بیماری، ابتدا سابقه پزشکی، عوامل خطر و علائم بیمار را بررسی می‌کند. سپس ممکن است آزمایش‌های زیر را درخواست کند:
• آزمایش خون، پوست یا خلط (سرفه) برای بررسی وجود قارچ در بدن.
• تصویربرداری با اشعه ایکس یا سی‌تی اسکن که ممکن است توده قارچی یا ناهنجاری‌هایی در ریه را نشان دهد.
• بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت) در صورتی که سایر آزمایش‌ها نتیجه قطعی ندهند.
در بیماران با علائم خفیف، ممکن است نیازی به درمان نباشد و عفونت خودبه‌خود از بین برود. برای مثال، یک توده قارچی در ریه ممکن است بدون تغییر برای مدت طولانی باقی بماند. در این موارد، پزشک تنها بیمار را تحت نظر می‌گیرد تا اطمینان حاصل کند که بیماری پیشرفت نمی‌کند.
درمان بسته به نوع آسپرژیلوز متفاوت است:
• آسپرژیلوز آلرژیک: معمولاً با داروهای ضدقارچ درمان می‌شود. در موارد مقاوم، کورتیکواستروئیدهای خوراکی ممکن است تجویز شوند.
• آسپرژیلوز مزمن ریوی: اگر بیمار دچار توده قارچی شده باشد، جراحی بهترین گزینه است، در صورتی که توده در محل مناسبی برای برداشتن باشد. داروهای ضدقارچ معمولاً تأثیر چندانی ندارند.
• آسپرژیلوز تهاجمی: ترکیبی از داروهای ضدقارچ و جراحی ممکن است لازم باشد. همچنین داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی ممکن است در طول درمان متوقف شوند.
اگرچه اجتناب از قارچ آسپرژیلوس دشوار است، اما اگر دچار بیماری شدید ریوی هستید یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید، باید اقدامات احتیاطی خاصی انجام دهید:
• قرار گرفتن در معرض خاک و گرد و غبار را کاهش دهید.
• در صورت داشتن سیستم ایمنی ضعیف، پزشک ممکن است داروهای ضدقارچ را به عنوان پیشگیری تجویز کند.
https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/aspergillosis/treatment
