پنومونی یا ذات‌الریه یک اصطلاح پزشکی برای نوعی از التهاب یک یا هر دو ریه است. این بیماری می‌تواند درنتیجه عفونت ویروسی، باکتریایی یا قارچی رخ دهد. علائم تا حدی به سن فرد و نوع ذات‌الریه او بستگی دارد. این بیماری بیشتر در زمانی اتفاق می‌افتد که نقص در دفاع طبیعی بدن به میکروب‌ها اجازه نفوذ و تکثیر در ریه‌ها را می‌دهد. برای از بین بردن ارگانیسم‌های مهاجم، گلبول‌های سفید خون به سرعت جمع می‌شوند. آنها همراه با باکتری‌ها و قارچ‌ها، کیسه‌های هوای داخل ریه‌های فرد مبتلا (آلوئول‌ها) را پر می‌کنند. در این صورت ممکن است تنفس مشکل شود. یکی از نشانه‌های کلاسیک ذات‌الریه باکتریایی، سرفه‌ای است که خلط غلیظ، خونی یا مایل به سبز متمایل به زرد همراه با چرک تولید می‌کند.
درحالی‌که برخی از افراد ممکن است نیازی به درمان پزشکی برای ذات‌الریه نداشته باشند، برخی دیگر ممکن است برای کمک به جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت سلامتی یا حتی مرگ به چنین درمانی نیاز داشته باشند. این مطلب علائم اولیه ذات‌الریه، انواع مختلف ذات‌الریه، و تفاوت‌های بین ذات‌الریه، سرماخوردگی و آنفولانزا را بیان می‌کند. همچنین گزینه‌های درمانی و زمان بهبودی افراد مبتلا به ذات‌الریه موردبحث قرار می‌گیرد.
| راجع به قسمت‌های مختلف دستگاه تنفس و ریه‌ها بیشتر بدانیم. |
علائم اولیه ذات‌الریه چیست؟
علائم اولیه ذات‌الریه ممکن است شبیه علائم آنفولانزا باشد، به‌خصوص اگر فرد مبتلا به ذات‌الریه ویروسی باشد. علائم اولیه پنومونی عبارت‌اند از:
بسته به نوع ذات‌الریه فرد، علائم ممکن است به‌تدریج ایجاد شوند یا خیلی ناگهانی ظاهر شوند.
علائم ذات‌الریه برحسب نوع آن متفاوت است.
باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها می‌توانند باعث پنومونی یا ذات‌الریه شوند
پنومونی باکتریایی زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها راه خود را به داخل ریه پیدا کرده و شروع به تکثیر کنند. این کار باعث ایجاد یک پاسخ ایمنی می‌شود که التهاب در دستگاه تنفسی تحتانی یا ریه‌ها را به همراه دارد.
دو نوع پنومونی باکتریایی وجود دارد: معمول و غیرمعمول. پنومونی غیرمعمول با پنومونی معمولی به‌روش‌های زیر متفاوت است:
شایع‌ترین نوع پنومونی باکتریایی توسط باکتری استرپتوکوک پنومونی ایجاد می‌شود.
برخی از باکتری‌های دیگری که ممکن است باعث پنومونی باکتریایی غیرمعمول شوند عبارت‌اند از:
علائم پنومونی باکتریایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
پنومونی ویروسی در پاسخ به عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. تمایل دارد هر دو ریه را تحت تأثیر قرار دهد. در بزرگ‌سالان، شایع‌ترین علت پنومونی ویروسی، ویروس آنفولانزا است. در کودکان، شایع‌ترین علت، ویروس سنسیشیال تنفسی است.
بسیاری از انواع دیگر ویروس ممکن است باعث ذات‌الریه ویروسی شوند، ازجمله:
علائم پنومونی ویروسی بسیار شبیه به پنومونی باکتریایی است. بااین‌حال، فرد ممکن است علائم دیگری را تجربه کند، مانند:
پنومونی قارچی بیشتر احتمال دارد افرادی را که به دلیل بیماری یا استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دارای یک بیماری مزمن زمینه‌ای یا سیستم ایمنی ضعیف هستند، تحت تأثیر قرار دهد. شایع‌ترین نوع پنومونی قارچی در چنین جمعیتی، پنوموسیستیس پنومونی (PCP) است.
قارچی است که باعث PCP می‌شود خود را به کیسه‌های هوایی یا آلوئول‌های کوچک درون ریه‌ها می‌چسباند و سیستم ایمنی را وادار می‌کند تا یک پاسخ التهابی ایجاد کند. این پاسخ است که باعث آسیب به ریه‌ها می‌شود. همچنین ممکن است فرد به دنبال قرار گرفتن در معرض هاگ قارچ از خاک دچار پنومونی قارچی شود.
علائم پنومونی قارچی عبارت‌اند از:
اگرچه علائم ذات‌الریه ویروسی و باکتریایی می‌تواند بسیار مشابه باشد، اما تفاوت‌های کلیدی بین این دو وجود دارد. بخش زیر چند نمونه را بیان می‌کند.
علائم پنومونی می‌تواند در گروه‌های سنی مختلف متفاوت باشد. نوزادان و نوزادان ممکن است هیچ علامتی از عفونت نشان ندهند. اگر علائم ظاهر شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
افراد مسن در مقایسه با افراد در گروه‌های سنی جوان‌تر احتمال بیشتری دارد که علائم کمتر و خفیف‌تری از ذات‌الریه داشته باشند. بااین‌حال، افراد مسن در معرض افزایش خطر ابتلا به تغییر ناگهانی در هوشیاری مغزی درنتیجه ذات‌الریه هستند.
ذات‌الریه، سرماخوردگی و آنفولانزا شرایط مختلف تنفسی هستند. جدول زیر شباهت‌ها و تفاوت‌های علائم را در بین این سه بیماری نشان می‌دهد.
سرماخوردگی | آنفولانزا | ذات‌الریه یا پنومونی | |
شروع علائم | تدریجی | سریع | تدریجی یا سریع |
تب | به ندرت | معمولاً | معمولاً |
درد | برخی أوقات، شدید نیست | معمولاً | شایع |
لرز | غیرشایع | شایع | معمولاً |
خستگی | برخی اوقات | معمولاً | معمولاً |
عطسه | شایع | برخی اوقات | برخی اوقات در کودکان |
سرفه | شایع، خفیف تا متوسط | شایع | معمولاً، برخی اوقات همراه با خلط و مخاط |
گرفتگی بینی | شایع | برخی اوقات | برخی اوقات در کودکان |
سردرد | به‌ندرت | شایع | برخی اوقات |
گلودرد | شایع | برخی اوقات | برخی اوقات در کودکان |
عوامل خطری که احتمال ابتلا به ذات‌الریه را افزایش می‌دهند عبارتند از:
پزشک شما با پرسش در مورد سابقه پزشکی شما و انجام یک معاینه فیزیکی، از جمله گوش دادن به ریه‌های شما با گوشی پزشکی برای بررسی صداهای حباب یا ترق تروق غیر طبیعی که نشان‌دهنده ذات‌الریه است، شروع می‌کند. اگر مشکوک به ذات‌الریه باشد، پزشک ممکن است آزمایشات زیر را توصیه کند:
عکس رادیولوژی قفسه سینه ناحیه‌ای از التهاب ریه را نشان می‌هد که نشان‌دهنده وجود ذات‌الریه یا پنومونی است.
حتی با درمان، برخی از افراد مبتلا به پنومونی، به ویژه آنهایی که در گروه‌های پرخطر هستند، ممکن است با عوارضی مواجه شوند از جمله:
چندین درمان خانگی و درمان‌های پزشکی می‌تواند به افراد کمک کند تا پس از یک مورد ذات‌الریه بهبود یابند.
درمان‌های خانگی
چندین مرحله وجود دارد که یک فرد می‌تواند برای کمک به بهبود علائم ذات‌الریه انجام دهد. برای مثال:
استراحت کافی به تسریع در یهبود علائم بیماری پنومونی کمک می‌کند
درمان پزشکی
درمان طبی پنومونی به نوع ذات‌الریه فرد بستگی دارد.
درمان پنومونی باکتریایی
پزشکان برای افراد مبتلا به پنومونی باکتریایی آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. پزشک ممکن است از فرد بخواهد که ظرف 2 روز برای ارزیابی درمان و اطمینان از عدم نیاز به بستری شدن افراد دوباره مراجعه کند.
همچنین ممکن است پزشک به فرد پیشنهاد دهد که برای کاهش خطر ابتلا به ذات‌الریه باکتریایی در آینده اقدامات زیر را انجام دهد:
درمان پنومونی ویروسی
پزشک ممکن است داروهای ضدویروسی را برای پنومونی ویروسی تجویز کند. بااین‌حال، بسیاری از افراد به‌سادگی با استراحت و مدیریت علائم خود در خانه بهبود می‌یابند. اگر فردی به ذات‌الریه ویروسی و باکتریایی مبتلا باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک نیز تجویز کند.
درمان پنومونی قارچی
اگر فردی به ذات‌الریه قارچی مبتلا باشد، پزشک ممکن است یک دوره درمان خوراکی یا داخل وریدی را تجویز کند. این داروها ممکن است شامل یک درمان ضدقارچی احتمالاً همراه با گلوکوکورتیکوئیدها برای کاهش التهاب ریه باشد. برخی از افراد ممکن است برای کمک به تنفس به تهویه مکانیکی نیاز داشته باشند.
مدت زمان بهبودی
زمان بهبودی برای پنومونی در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد در عرض 1 هفته بهبود می‌یابند، درحالی‌که بهبودی علائم در برخی دیگر ممکن است بیش از یک ماه هم طول بکشد. درهرصورت، علائم خستگی و بی‌حالی ممکن است یک ماه دیگر یا بیشتر نیز ادامه یابد.
پیروی از توصیه‌های درمانی پزشک بسیار مهم است. انجام این کار خطر عوارض را کاهش می‌دهد. عوارض احتمالی پنومونی عبارت‌اند از:
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود
اگر فردی فکر می‌کند که خود یا یکی از اعضای خانواده‌اش علائم ذات‌الریه دارند، مهم است که با پزشک تماس بگیرید. درحالی‌که برخی از افراد ممکن است بتوانند بدون کمک پزشکی در خانه بهبود یابند، برخی دیگر ممکن است به دارو یا بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشند. افراد در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کنند:
پنومونی به التهاب یک یا هر دو ریه اشاره دارد. این بیماری می‌تواند درنتیجه عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی ریه ایجاد شود. علائم ذات‌الریه ممکن است با توجه به سن فرد و نوع ذات‌الریه او متفاوت باشد. علائم احتمالی شامل سرفه، تنگی نفس و تب یا لرز است.
برای افرادی که سالم هستند، علائم ذات‌الریه ممکن است در عرض یک ماه یا بیشتر بهبود یابد. برخی افراد به‌سادگی با استراحت و استفاده از داروهای بدون نسخه در خانه بهبود می‌یابند. برخی دیگر ممکن است به درمان پزشکی یا بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشند.
در صورت مشاهده علائم ذات‌الریه فرد باید به پزشک مراجعه کند. هر فردی که علائم شدیدی دارد باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشد.
https://medlineplus.gov/ency/article/000145.htm
https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-does-pneumonia-feel-like
