بیدار شدن با سردرد می‌تواند شروع ناخوشایندی برای روز شما باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که سردردهای صبحگاهی بسیار رایج هستند. یک مطالعه‌ی بین‌المللی گسترده نشان داده است که سردردهای مزمن صبحگاهی حدود یک نفر از هر ۱۳ نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهند و تا ۶۰ درصد از افرادی که خروپف می‌کنند به این مشکل دچار هستند.
سردردهای صبحگاهی اغلب با اختلالات خواب یا شرایط زمینه‌ای دیگر مرتبط هستند. دانستن علت سردرد شما می‌تواند به شما کمک کند تا اقدامات مناسبی برای بهبود کیفیت خواب و پیشگیری از درد انجام دهید.
سردردهای صبحگاهی و علل آن
سردردها می‌توانند به‌صورت درد مبهم و ضربان‌دار، دردهای شدید و ناگهانی، یا احساس فشار در ناحیه‌ی سر ظاهر شوند. سردردهای صبحگاهی شامل انواع مختلفی از سردردها هستند که ممکن است هنگام بیدار شدن یا کمی بعد از آن رخ دهند. سردردها و مشکلات خواب مسیرهای مغزی مشترکی دارند، به‌ویژه در ناحیه‌ی هیپوتالاموس. تحقیقات نشان داده‌اند که اختلالات خواب می‌توانند حساسیت به درد را افزایش دهند و از سوی دیگر، سردردها نیز ممکن است باعث ایجاد مشکلات خواب شوند. در برخی موارد، مشکلات خواب و سردردهای صبحگاهی ممکن است به دلیل یک عامل سوم، مانند استرس، اضطراب، افسردگی، دیابت نوع ۲ یا مصرف الکل ایجاد شوند.
اختلالات خواب که باعث سردردهای صبحگاهی می‌شوند
اختلالات خواب با انواع مختلفی از سردردها، از جمله سردردهای خوشه‌ای، سردردهای هیپنیک، میگرن و سردردهای تنشی مرتبط هستند. برخی از اختلالات خواب که می‌توانند به بروز سردردهای صبحگاهی کمک کنند، عبارت‌اند از:
• آپنه‌ی انسدادی (وقفه تنفسی) در خواب: افرادی که دچار آپنه‌ی خواب هستند، اغلب سردردهای صبحگاهی مکرر را تجربه می‌کنند. این سردردها به دلیل نوسانات سطح اکسیژن و دی‌اکسیدکربن در خون ایجاد می‌شوند و به‌عنوان «سردردهای ناشی از آپنه‌ی خواب» شناخته می‌شوند.
• بی‌خوابی: افرادی که با بی‌خوابی مواجه هستند، برای به خواب رفتن یا ماندن در خواب مشکل دارند. بی‌خوابی خطر بروز سردرد را افزایش می‌دهد. اختلالات خواب می‌توانند باعث تحریک میگرن شوند، و سردردهای تنشی در افرادی که خواب بی‌کیفیت دارند، بیشتر مزمن می‌شوند.
• دندان‌قروچه (براکسیسم): دندان‌قروچه که معمولاً به دلیل استرس یا عوامل دیگر رخ می‌دهد، شامل ساییدن و فشردن دندان‌ها و فک در هنگام خواب است. این مشکل می‌تواند احتمال بیدار شدن با سردردهای تنشی یا میگرن را افزایش دهد.
• سندرم پای بی‌قرار: سندرم پای بی‌قرار ارتباط نزدیکی با میگرن دارد و هر دو می‌توانند به دلیل مشکلات مسیرهای مغزی مشترک یا متابولیسم آهن ایجاد شوند. این سندرم همچنین با سردردهای تنشی مرتبط است. محققان معتقدند که اضطراب و افسردگی می‌توانند به بروز هر دو این شرایط کمک کنند.
بیدار شدن با سردرد می‌تواند علامت یک اختلال در خواب باشد.
سایر علل سردردهای صبحگاهی
علاوه بر اختلالات خواب، برخی دیگر از دلایل سردردهای صبحگاهی شامل موارد زیر هستند:
• کم‌آبی بدن: آب برای بسیاری از فرآیندهای بدن ضروری است. اگر در طول روز به میزان کافی آب ننوشید، ممکن است دچار کم‌آبی شوید که این امر می‌تواند یکی از دلایل بیدار شدن با سردرد باشد.
• خواب بیش از حد یا کم‌خوابی: هم خواب بیش‌ازحد و هم خواب بی‌کیفیت می‌توانند احتمال بروز سردردهای تنشی را در روز بعد افزایش دهند. کم‌خوابی آستانه‌ی تحمل درد را کاهش می‌دهد و افرادی که دچار سردردهای مزمن هستند، در صورت کمبود خواب درد شدیدتری را تجربه می‌کنند.
• خروپف: خروپف می‌تواند باعث افزایش بروز سردردهای مزمن در افرادی شود که قبلاً گاهی سردرد را تجربه کرده‌اند.
• اضطراب و افسردگی: تحقیقات نشان می‌دهند که اضطراب و افسردگی می‌توانند هم باعث اختلال خواب و هم موجب سردرد شوند، علاوه بر اینکه حساسیت به درد را نیز افزایش می‌دهند.
• استفاده از بالش نامناسب: بالش‌ها برای کاهش تنش و حفظ ستون فقرات در وضعیت خنثی طراحی شده‌اند. اگر بالش شما متناسب با اندازه‌ی سر و گردن شما نباشد، ممکن است در طول شب دچار سردرد شوید. اگر سردردهای صبحگاهی شما همراه با درد گردن، شانه یا قسمت بالای پشت باشد، ممکن است نیاز به استفاده از یک بالش بلندتر یا کوتاه‌تر داشته باشید.
راهکارهای کاهش سردردهای صبحگاهی
از آنجایی که مشکلات خواب می‌توانند سردردها را تشدید کنند و درمان آن‌ها را دشوارتر سازند، اتخاذ عادات سالم در سبک زندگی و بهداشت خواب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و کاهش دفعات سردردهای صبحگاهی کمک کند:
• رعایت یک برنامه‌ی منظم برای خواب: ایجاد یک روال آرامش‌بخش قبل از خواب به شما کمک می‌کند تا برای خواب آماده شوید. تلاش کنید هر روز در یک ساعت مشخص به خواب بروید و از خواب بیدار شوید، حتی در تعطیلات آخر هفته.
• کاهش مصرف کافئین و الکل: متخصصان توصیه می‌کنند که در صورت تجربه‌ی سردرد، از مصرف الکل و نوشیدنی‌های محرک خودداری کنید. برخی داروها نیز ممکن است باعث سردرد شوند، بنابراین اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، با پزشک خود درباره‌ی تغییر یا کاهش دوز آن مشورت کنید.
• نوشیدن آب بیشتر: اطمینان حاصل کنید که در طول روز به مقدار کافی آب می‌نوشید تا از کم‌آبی بدن در شب جلوگیری شود.
• بهبود شرایط محیط خواب: اتاق خواب خود را تاریک، ساکت و خنک نگه دارید تا شرایط ایده‌آلی برای خواب فراهم شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر سردردهای جدیدی را تجربه می‌کنید که قبلاً نداشتید، اگر سردردهای شما باعث بیدار شدن از خواب می‌شوند، یا اگر شدت و الگوی سردردهای شما تغییر کرده است، به‌خصوص اگر شدید هستند، باید با پزشک خود مشورت کنید.
همچنین، اگر سردردهای صبحگاهی شما همراه با علائمی مانند خروپف شدید، استفراغ یا احساس خستگی مفرط در طول روز باشد، باید به یک متخصص مراجعه کنید. برای آماده‌سازی قبل از مراجعه به پزشک، می‌توانید یک دفترچه در کنار تخت خود داشته باشید و در آن، میزان تکرار و شدت سردردهای صبحگاهی خود را ثبت کنید.
پزشک شما می‌تواند آزمایش‌هایی، از جمله تست آپنه‌ی خواب در منزل، انجام دهد تا بررسی کند که آیا شما به یک اختلال خواب قابل‌درمان یا یک بیماری زمینه‌ای دیگر مبتلا هستید یا خیر. او همچنین می‌تواند در تنظیم داروها و اجرای عادات مؤثر در سبک زندگی به شما کمک کند تا دفعات سردردهای صبحگاهی را کاهش دهید.
