فشار خون بالای ریوی، علل، درمان

تنفس از طریق دهان
تنفس از طریق دهان، علل، درمان
می 15, 2020
اثر آسم بر راه های هوایی
آسم، علت، تشخیص و درمان آن
جولای 22, 2020

فشار خون بالای ریوی، علل، درمان

وقتی سیاهرگ‌های ریز در ریه ضخیم یا باریک شده، بسته یا تخریب شوند، خون نمی­‌تواند به راحتی از مسیر ریه عبور کند. در نتیجه فشار خون در ریه‌­ها بالا رفته و شرایط برای ابتلا به فشار خون بالای ریوی ایجاد می­‌شود. فشار خون بالای ریوی نوعی از فشار خون است که بر مویرگ‌های ریه و سمت راست قلب اثر می­‌گذارد.

سمت راست شکل ریه و قلب در حالت عادی و سمت چپ ریه و قلب در حالت فشار خون بالای ریوی

سمت راست شکل ریه و قلب در حالت عادی و سمت چپ ریه و قلب در حالت فشار خون بالای ریوی

 آیا به نحوه عملکرد دستگاه تنفس آگاه هستید؟

برای فهم بهتر موضوع ابتدا به تشریح روند گردش خون بین قلب و ریه می‌­پردازیم. قلب ما دارای دو حفره بالایی (دهلیز) و دو حفره پائینی (بطن) می­‌باشد. خون حاوی اکسیژن از ریه­‌ها وارد دهلیز سمت چپ قلب می‌­شود و از طریق بطن چپ به تمام بدن پمپ می­‌کند. از آنجایی که سمت چپ قلب باید خون را به تمامی بدن برساند بنابراین باید فشار بیشتری ایجاد کرده و نیروی بیشتری برای انتقال خون به کار بگیرد. وقتی فشار خون خیلی بالا باشد فشار خون سیستمی یا به طور مختصر فشار خون بالا نامیده می‌شود.

چگونگی جریان خون در قلب و ریه ها

چگونگی جریان خون در قلب و ریه‌ها

بعد از آنکه خون اکسیژن را به بافت‌های بدن رساند حالا نوبت برگشت خون به ریه‌­ها برای دریافت مجدد اکسیژن است. این بار خون وارد دهلیز سمت راست قلب شده و سپس از طریق بطن سمت راست قلب به ریه‌ها پمپ و در شبکه گسترده ­ای از ر‌‌گ‌­ها در ریه توزیع می­شود. در ریه­‌ها کربن دی‌اکسید را دفع و اکسیژن جذب خون می‌گردد. این چرخه خون به صورت مداوم در طول حیات ما ادامه دارد. اما در قسمت پمپاژ خون به ریه‌ها نیاز به فشار زیادی نیست چون ریه‌ها در مجاورت قلب هستند. بنابر این قسمت راست قلب نسبت به قسمت چپ قلب در فشار پائین‌تری کار می‌‌کند. به این فشار فشار خون ریوی گفته می‌شود. وقتی این فشار خیلی بالا برود به آن فشار خون بالای ریوی گفته می‌شود.

گردش خون در قلب، ریه و سایر اندام ها

گردش خون در قلب، ریه و سایر اندام ها

 

آیا بیشتر از یک نوع فشار خون بالای ریوی داریم؟

ممکن است شما اصطلاح‌های فشار خون بالای ریوی یا فشار خون بالای شریان­‌های ریوی را شنیده باشید. هر دو به این معنی هستند که فشار روی قسمت راست قلب بیشتر از حد معمول (نرمال) است. فشار خون بالای ریوی به این معنی است که فشار بر روی قسمت راست قلب خیلی زیاد است و دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. این فشار بالا می­‌تواند به دلایلی نظیر، بیماری­‌های مزمن قلبی، ریوی یا لخته خون در رگ‌های ریوی یا ضعف قسمت چپ قلب باشد. این نوع فشار خون بالای ریوی از نوع ثانویه است ولی همچنان به آن فشار خون بالای ریوی یا (Pulmonary Hypertension: PH) گفته می­‌شود. فشار خون بالای ریوی از نوع اولیه (Pulmonary Arterial Hypertension: PAH) وقتی رخ می‌ دهد که رگ­‌های خونی در ریه­‌ها به صورت مستقیم درگیر شده و تنگ یا ضخیم شوند. بنابر این فشار در سمت راست قلب برای پمپاژ خون به این رگ‌­ها بیشتر می­ شود. در فشار خون بالای ریوی فشاری که سمت راست قلب برای پمپاژ خون ایجاد می­ کند معمولاً بیشتر از فشار مورد نیاز در بیمارانی است که فشار خون بالای ریوی ثانویه دارند.

 

چه اتفاقی برای بیمار می‌افتد؟

در فشار خون بالای ریوی شریان‌­ها به حدی باریک می‌شوند که نمی­‌توانند مقدار خونی که باید از طریق ریه‌­ها جریان یابد را تأمین کنند و این باعث می‌شود تا: خون باقیمانده در رگ‌ها باعث پس زدن خون به قلب شود؛ فشار مورد نیاز از طرف راست قلب برای تأمین خون در ریه‌­ها افزایش یابد؛ سمت راست قلب دچار خستگی و فشار بیشتری گردد. اگر این افزایش فشار درمان نگردد از قسمت راست قلب کار زیادی گرفته می­‌شود و باعث ضعیف شدن یا فرسودگی شده و حتی ممکن است از کار نیز بیفتد. از آنجایی که خون نیز به سختی به ریه‌ها می­‌رسد سطح اکسیژن خون نیز پایین­تر از حد معمول می‌­آید و این موضوع نه تنها به قلب فشار می‌­آورد بلکه اکسیژن رسانی به مغز را نیز کاهش می‌دهد.

 

عوارض فشار خون بالای ریوی چیست؟

  • بزرگ شدن سمت راست قلب. در ابتدا قلب سعی می‌کند تا با فشار بیشتر خون بیشتری را به رگ­‌های ریوی وارد کند و این تغییر باعث می‌­شود فشار بیشتری به قلب وارد شده و بزرگتر گردد و می ­تواند باعث نارسایی بطن راست گردد.
  • لخته شدن خون. فشار خون بالای ریوی می‌­تواند احتمال ایجاد لخته خون در رگ‌های کوچک در ریه را افزایش دهد که خطرناک می‌­باشد.
  • بی­‌نظمی در تپش قلب (Arrhythmia):  فشار خون بالای شریان‌های ریوی می‌­تواند ضربان قلب را نامنظم کند، که ممکن است به تپش قلب، سرگیجه یا غش منجر شود. برخی آریتمی‌ها می‌­توانند به مرگ نیز منجر شوند.
  • خونریزی در ریه­‌ها: فشار خون بالای ریوی می‌­تواند به خونریزی درون ریه و سرفه­‌های خونی با تهدید جانی منجر شود.
  • عوارض دوران حاملگی: فشار خون بالای ریوی می‌­تواند زندگی زنان باردار و جنین آنها را تهدید کند.

 

فشار خون بالای ریوی چه علائمی دارد؟

فشار خون بالای ریوی ممکن است در مراحل ابتدایی علائمی از خود نشان ندهد و پس از مدتی احساس تنگی نفس بروز کند. ممکن است همراه با احساس خستگی غیرمعمول، سرگیجه و عدم تعادل یا حتی بیهوشی ناگهانی باشد. اِدِم یا تورم در ناحیه پاها و مچ پا نیز در فشار خون بالای ریوی معمول است و حتی می‌تواند به ناحیه شکمی کشیده شود. کبود شدن رنگ لب­‌ها و انگشت‌ها نیز محتمل است. ممکن است درد در ناحیه قفسه سینه نیز احساس شود که با حمله قلبی نیز اشتباه گرفته شود. احساس تپش قبل نیز می­‌تواند رخ دهد. سطح اکسیژن خون نیز می‌تواند به شدت کاهش یابد.

 

چگونه تشخیص داده می­‌شود؟

از آنجایی که فشار خون بالای ریوی از علل مختلفی نشأت می‌­گیرد درمان­ های مختلفی هم برای آن انجام می­‌شود. بنابراین لازم است تا بیمار با دقت علائم خود را برای پزشک توضیح دهد و از جمله دقت کند که کدام یک از این موارد را دارد: تنگی نفس، گیجی، احساسی شبیه به غش کردن، غش کردن، درد در قفسه سینه، تپش قلب، افزایش تورم در ناحیه پاها یا شکم، کبود شدن رنگ لب‌ها و انگشت‌ها.

کبود شدن انگشتان بر اثر کمبود اکسیژن

کبود شدن انگشتان بر اثر کمبود اکسیژن

 

چه چیزهایی باعث ایجاد فشار خون بالای ریوی می­‌شود؟

تشخیص فشار خون بالای ریوی  اغلب دشوار است و ممکن است به انجام چندین اقدام جهت تشخیص نیاز باشد. فشار خون بالای ریوی می­‌تواند از برخی علل شناخته شده مثل علل وراثتی یا برخی علل ناشناخته ناشی شود. علل شناخته شده فشار خون بالای ریوی عبارتند از:

  • بیماری­‌های بافت همبند (Connective tissue disease) مثل لوپوس یا اسکلرودرما
  • مصرف آمفتامین یا قرص‌­های کاهش وزن
  • مصرف مواد مخدر نظیر کوکائین و متامفتامین
  • نارسائی­‌های قلبی مادرزادی
  • مشکلات کبد/سیروز
  • ایدز (HIV)
  • تنفس آزبست یا پشم نسوز

 

آیا فشار خون بالای ریوی خوب می‌­شود؟

فشار خون بالای ریوی بیماری بسیار جدی است که تا این زمان درمان قطعی برای آن وجود ندارد ولی برخی اقدامات درمانی برای آن وجود دارد. مهمترین کار تشخیص در مراحل اولیه و درمان برای جلوگیری از پیشرفت آن است.

 

چطور درمان می‌شود؟

درمان بیماری ممکن است شامل مصرف داروهای خوراکی، داروهای استنشاقی یا داروهای وریدی یا زیرجلدی باشد. این داروها برای باز نگهداشتن رگ‌های خونی در ریه‌ها، بهبود جریان خون در ریه‌ها و کاهش فشار بر قلب می‌باشد. بیشتر بیماران با فشار خون بالای ریوی نیازمند دریافت داروهایی هستند که حجم مایعات اضافی بدن را از طریق ادرار کاهش دهد. ممکن است در صورت پائین بودن سطح اکسیژن خون به دریافت اکسیژن بیشتر نیز نیاز باشد. علاوه بر آن انجام برخی کارهای توانبخشی برای تنفس بهتر و مؤثرتر نیز می‌تواند مفید باشد.

 

تمرین‌های تنفسی می‌تواند به تنفس بهتر و اثربخش‌تر منجر شود.

برگرفته از سایت‌های

American Thoracic Society و Mayo Clinic

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

درخواست مشاوره