خوشحالیم که شما توانستید بیماری کرونا را شکست دهید و به سلامت از بیمارستان ترخیص شدید ولی باید به شما یادآور می‌شویم که درمان شما هنوز کامل نشده و همچنان نیاز به مراقبت دارید. حال که سلامتی خود را تا حدود زیادی بازیافته‌اید از شما تقاضا داریم نکات بهداشتی را رعایت نمایید تا در کنار حفظ سلامت خود، از انتشار بیشتر این بیماری و ابتلای سایر هموطنان عزیزمان به آن جلوگیری شود. در مبتلایان بهبودیافته از بیماری کووید-19، کمبود انرژی، نفس‌نفس زدن و از دست دادن اشتها گزارش می‌شود و با توجه به صدمات ناشی از ویروس به ریه‌ها و سایر اندام‌ها، بدن نیازمند زمان برای بهبودی و بازگشت به حالت سابق خود است. تا آن زمان، فرد باید به میزان ایمنی بدن خود توجه و فاصله اجتماعی را حفظ کند زیرا احتمال بازگشت بیماری ویروسی وجود دارد.
| در مورد پیامدهای بیماری کرونا بیشتر بدانیم! |
بیمار محترم، پس از ترخیص شما نیازمند ادامه درمان هستید، لذا لازم است براي پیگیري درمان خود بصورت منظم به درمانگاه و پزشک معالج مراجعه نمایید. هر پزشکی زمان تجویز دارو، مدت زمان مصرف آن را نیز معین می‌کند. بعد از گذراندن دوران نقاهت اگر بیمار مشکلات و علائمی مانند تب، تنگی نفس و سرفه‌های خشک مداوم نداشته باشد، نیازی به معاینه مجدد نیست. تنها در صورت داشتن علائمی مانند تب و مشکلات تنفسی باید مجدد به پزشک مراجعه شود. ابتلای مجدد بیماران مبتلا به کووید-۱۹ بسیار نادر گزارش شده است و معمولا این دسته از بیماران بعد از گذراندن دوران قرنطینه در خانه می‌توانند زندگی روزمره و عادی‌شان را از سر بگیرند. نکات زیر را رعایت فرمایید.
الف) عوارضی که با گذشت زمان و بدون مصرف دارو بهبود می‌یابند: مانند از دست دادن حس بویایی و چشایی که ممکن است بلافاصله بعد از بهبودی باز نگردد و بعد از 2-3 ماه به مرور زمان باز می‌گردند.
ب) باید دارو و درمان شروع شود: مانند عارضه‌های ریوی که فرد با سرفه یا تنگی نفس بیان می‌کند، که باید به پزشک مراجعه نماید و با مصرف دارو بهبود می‌یابد.
| در مورد کرونای طولانی مدت بیشتر بدانیم! |
ترکیبات رژیم غذایی سالم
تغذیه مناسب از جمله راه‌های مهم حفظ سلامتی است و از این طریق می‌توان بسیاری از بیماری‌های عفونی را مهار و مانع از بروز آن و سبب برگرداندن قوای جسمی در اثر بیماری شد. آنچه از بررسی متون علمی و گزارش‌های مراکز پژوهشی معتبر می‌توان استنباط نمود، این است که برای مقابله با این بیماری، بهترین شیوه ارتقا و تقویت وضعیت سیستم ایمنی بدن و تامین میزان نیاز به مایعات، الکترولیت‌ها، انرژی، پروتئین و ریزمغذی‌ها است.
تغذیه برای حفظ ماهیچه‌ها و جلوگیری از ایجاد اختلال در سوخت و ساز بدن بسیار حیاتی است و هنگامی که بیماران حدود دو هفته را در بخش مراقبت‌های ویژه می‌گذرانند، می‌تواند سبب مشکلات جدی شود.
این پروتکل با هدف شناسایی تغذیه مناسب، حفظ وزن مطلوب و تعیین تداخلات دارو-غذا در بیمارانی که مبتلا به کرونا بوده، می‌باشد و شامل بررسی شرح حال پزشکی و ارزیابی تغذیه‌ای و کلینیکی، تجویز رژیم غذایی مناسب، تجویز حمایت‌های تغذیه‌ای مناسب، ارائه می‌شود. برخی نکات تغذیه‌ای شامل:
- گروه نان و غلات با تاکید بر غلات، نان‌های سبوس‌دار، انواع جوانه‌ها؛
- گروه میوه‌ها با تاکید بر مصرف انواع مختلف میوه‌ها؛
- گروه سبزی‌ها با تاکید بر مصرف انواع آنها با رنگ‌های متفاوت و به ویژه خانواده کلم؛
- گروه پروتئین‌ها با تاکید بر تخم مرغ، مرغ، ماهی، حبوبات و مغزها؛
- گروه شیر و لبنیات با تاکید بر مصرف لبنیات کم چرب.
موادغذایی مناسب برای دوره درمان
مواد غذایی حاوی ویتامین ب6
مواد غذایی حاوی ویتامین E
مواد غذایی حاوی سلنیوم
مواد غذایی حاوی روی یا زینک
از مصرف فست فودها، غذاهای چرب و شیرینی پرهیز کنید
از مصرف نوشیدنی‌های حاوی قند پرهیز کنید
دریافت مکمل‌ها برای اصلاح کمبودهای بدن بعد از بیماری و بهبود قوای جسمی بیماران لازم است. استفاده از ویتامین‌های D، E و ریزمغذی‌های روی و سلنیوم در افزایش و تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری‌ها از جمله ویروس جدید کرونا بسیار موثر است (در صورت کمبود ویتامین‌های بدن، مکمل‌ها مصرف شود و با پزشک مشورت شود).
ویتامین D: یافته‌های جدید تأثیر مکمل‌های ویتامین D را در کمک به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با کووید-۱۹ تأیید کرده است. به این معنی که ویتامین D به شدت روی پاسخ به عفونت تأثیر می‌گذارد. چنانچه غلظت سرمی D3 شما کمتر از 25 است، شما دچار کمبود بوده و با مراجعه به پزشک باید اصلاح شود. در صورتی که سطح غلظت ویتامین D شما بین 20 تا 30 است با مصرف هر دو هفته یکبار یک کپسول IU50000 سطح ویتامین خود را در سطح مناسب حفظ کنید. در صورتی سطح غلظت ویتامین D شما بیشتر از 30 است، ماهانه یک کپسول IU50000 مصرف کنید.
ویتامین E: این ویتامین نیز مانند ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به بدن کمک می‌کند تا از عفونت‌ها جلوگیری کند. ویتامین E یکی از ریزمغذی‌هایی است که در سیستم ایمنی نقش دارد؛ بادام، بادام زمینی، فندق و تخمه‌ی آفتابگردان سرشار از ویتامین E هستند. همچنین اسفناج و کلم بروکلی نیز منبعی برای این ویتامین محسوب می‌شوند. ویتامین E برای حدود 200 واکنش بیوشیمیایی بدن لازم است، از این رو برای عملکرد سیستم ایمنی بدن بسیار حائز اهمیت است. همچنین مصرف غذاهای سرشار از ویتامین B6 شامل موز، سینه مرغ کم‌چرب، ماهی‌های آب سرد مانند ماهی تن، سیب زمینی پخته شده و نخود نیز در کنار ویتامین E توصیه می‌شود. روغن‌های گیاهی نیز غنی از ویتامین E هستند. بعد از بهبود افراد مبتلا به کووید-19 در صورت داشتن ضعف و برای تقویت قوای جسمانی به مدت 2 هفته روزانه قرص 100 میلی‌گرم مصرف شود.
روی یا زینک: خواص روی در تقویت دستگاه ایمنی از قبل شناخته شده است و یک توضیح احتمالی درباره نتایج این بررسی هم این است که اثر ضدالتهابی روی ممکن است باعث حفاظت بیماران شده باشد. این بررسی نشان داد که میزان روی در خون بیمارانی که به علت کووید-۱۹ درگذشته بودند، بسیار پایین‌تر از بیمارانی است که از این بیماری جان سالم به در برده بودند.
بعد از بهبود افراد مبتلا به کووید-19 در صورت داشتن ضعف و برای تقویت قوای جسمانی به مدت 2 هفته روزانه قرص مصرف شود.
منیزیم: برخی مطالعات اخیر گویای ارتباط منیزیم دریافتی و عفونت‌های ویروسی می‌باشد و بر این اساس توصیه می‌شود دریافت منیزیم از منابع غذایی آن از قبیل دانه‌ها، مغزها، حبوبات و غلات کامل به مقدار کافی در برنامه غذایی بیماران لحاظ گردد.
آهن: دریافت مقادیر کافی آهن از منابع غذایی غنی از آن در برنامه غذایی بیماران در نظر گرفته شود و در صورت بروز علائم کمبود آهن ارزیابی‌های بالینی و پاراکلینیکی انجام و بر اساس نتایج آن اقدام درمانی مناسب انجام گیرد.
مکمل پروبیوتیک: استفاده از ترکیبات غذایی پروبیوتیک در این بیماران جهت کنترل عفونت‌های تنفسی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
مکمل تقویت‌کننده ایمنی: توصیه دقیقی در مورد تجویز مکمل تقویت‌کننده ایمنی نیست. دریافت کافی منابع غذایی حاوی این ترکیبات در این بیماران توصیه می‌شود.
ویتامین C: دریافت کافی منابع غذایی غنی از ویتامین C در این بیماران توصیه می‌شود. در صورت عدم دریافت منابع غذایی توصیه به دریافت مکمل دوز 1گرم روزانه در ترکیب با ویتامین Eبه اندازه 1۰۰۰ واحد بین‌المللی در تقویت سیستم ایمنی کارامد می‌باشد.
| در مورد سیستم ایمنی بدن بیشتر بدانیم! |
در صورت خوب بودن سطح اکسیژن خون (بالای93 درصد)، بیمار می‌تواند فعالیت‌های خود را مانند گذشته به سر گیرد. هر چه بیشتر حرکت کنید زودتر بهبود می‌یابید، اما هر فعالیت بدنی باید بر اساس علائم و سطح عملکرد فعلی باشد. خستگی، تنگی نفس و سرگیجه باعث توقف ورزش می‌شود. بعد از اتمام بیماری کووید-19، به مدت دو الی چهار هفته نباید فعالیت بدنی شدید انجام داد. پس از طی این مدت می‌توانید فعالیت بدنی سبک مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری نرم داشته باشید و به تدریج شدت فعالیت بدنی خود را افزایش دهید. اگر قصد انجام فعالیت بدنی در خارج از منزل را دارید، باید تمام نکات مربوط به فاصله‌گذاری اجتماعی (حداقل1.5متر فاصله از دیگران) و استفاده از ماسک را رعایت کنید.
انجام ورزش ملایم بر افزایش سرعت بهبودی تأثیر زیادی دارد
اگر به دلیل ابتلا به کووید19 دچار کاهش وزن غیر معمول شده‌اید، در دوره نقاهت حتما باید برای جبران این کاهش وزن اقدام کنید، چرا که معمولا در این کاهش وزن، بافت‌های بدن از جمله عضلات تحلیل می‌روند.
حرکات استقامتی انجام دهید: هنگام ادغام حرکت در روال بازیابی، تمرین‌های مبتنی بر استقامت را که بزرگترین گروه‌های عضلانی بدن شما را به چالش می‌کشد در اولویت قرار دهید. تکرار سه تمرین 15 دقیقه‌ای در هفته، شروع بسیار خوبی است و با پیشرفت بهبودی می‌توانید تکرار و مدت‌زمان را افزایش دهید.
توجه ویژه‌ای بر روی باسن، ران، همچنین کمر و شانه‌ها داشته باشید، زیرا این گروه‌های عضلانی بیشترین قدرت را در بیماران کووید-19 از دست می‌دهند و تاثیرات گسترده‌ای بر توانایی ایستادن دارند. پیاده‌روی کنید و کارهای روزمره را انجام دهید. برای قسمت بالای بدن، نیز ورزش‌های بازو و شانه انجام دهید. برای وزن بدن، دمبل‌های سبک، بسیار عالی عمل می‌کنند.
در دوران نقاهت باید هم به نوع تغذیه و هم به نوع فعالیت بدنی توجه کرد، نوع فعالیت بدنی پیشنهادی در این مدت، ورزش مقاومتی سبک مثل تمرینات تحمل وزن است، که به تدریج می‌توان شدت این تمرینات را افزایش داد؛ قبل از انجام فعالیت بدنی پنج دقیقه بدن خود را گرم کرده و حرکات ورزشی را به تدریج افزایش دهید تا قلب، ریه و عضلات به تدریج هماهنگی لازم را برای مصرف انرژی و اکسیژن به دست آورند. 10 دقیقه قبل از اتمام ورزش از شدت و سرعت ورزش کم کنید تا دستگاه‌های بدن برای دفع مواد زاید تولید شده در عضلات فرصت کافی داشته باشند؛ گرم و سرد کردن بدن قبل و بعد از انجام فعالیت بدنی باعث شادابی شده و از دردهای عضلانی پس از آن پیشگیری می‌کند.
معمولاً حدود پنج تا شش روز پس از ورود ویروس، علائم ایجاد و یک تا دو هفته بعد، سیستم ایمنی تحریک می‌شود و پادتن تولید می‌کند و گاهی یک ماه طول می‌کشد تا به حداکثر خود برسد و سپس پادتن کاهش می‌یابد. پادتن‌ها (آنتی‌بادی‌ها)، پروتئین‌هایی هستند که سیستم ایمنی بدن انسان، برای مبارزه با عفونت تولید می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که پادتن‌های ضد ویروس کرونا، سطوح مختلفی از ایمنی را در برابر عفونت ارایه می‌دهند.
مطالعات جهانی نشان داده که بقای ایمنی سلولی (ایمنی بدن در برابر ویروس) برای مدت شش ماه پس از ابتلا، در افراد مبتلا به ویروس کرونا به صورت خفیف، متوسط و یا بدون علامت را نشان می‌دهد.
این مطلب توسط عده‌ای از همکاران گرامی با بهره‌گیری از منابع زیر تهیه شده است که ضمن تقدیر از زحمات آنها به دلیل کاربردی بودن در این سایت ارائه شده است.
منابع
Jin Y-H, Cai L, Cheng Z-S, Cheng H, Deng T, Fan Y-P, et al. A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version). Military Medical Research. 2020;7 (1):4
Li G, Fan Y, Lai Y, Han T, Li Z, Zhou P, et al. Coronavirus infections and immune responses. Journal of Medical Virology. 202
Sweet DG, Carnielli V, Greisen G, Hallman M, Ozek E, Te Pas A, et al. European consensus guidelines on the management of respiratory distress syndrome 2019 update. Neonatology. 2019;115 (4):432-50
Bischoff SC, Austin P, Boeykens K, Chourdakis M, Cuerda C, Jonkers-Schuitema C, et al. ESPEN guideline on home enteral nutrition. Clinical Nutrition. 2020;39 (1):5-22. 28
Andrew W. Saul. Nutritional Treatment of Coronavirus. 2020
Lei Zhang, Yunhui Liu. Potential Interventions for Novel Coronavirus in China: A Systematic Review.2020
Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. The Lancet. 2020;395 (10223):497-506
