بیشتر مردم هر از گاهی خسته از خواب بیدار می‌شوند و بیدار شدن گهگاه با خستگی معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست. با این حال، بیدار شدن مکرر با خستگی می‌تواند نشانه‌ای از یک عادت نامناسب خواب یا مشکل سلامتی باشد این حالت به خصوص در صورتی مهمتر است که احساس خستگی فرد در طول روز نیز ادامه یابد. این مطلب برخی از رایج‌ترین دلایل بیدار شدن از خواب را فهرست می‌کند. همچنین پیشنهاداتی را بیان می‌کند که ممکن است به کاهش این مشکل کمک کند.
دلایل متعددی برای خستگی در هنگام بیداری وجود دارد. آنها از عوامل سبک زندگی تا سلامتی فرد را شامل می‌شوند و برخی از آنها در زیر ذکر شده است.
اینرسی خواب
اینرسی خواب به اختلالات شناختی و حسی-حرکتی اشاره دارد که بلافاصله هنگام بیدار شدن از خواب رخ می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به طور ناگهانی از خواب عمیق بیدار شود در این هنگام ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
تحقیقات نشان می‌دهد حدود 15 تا 30 دقیقه طول می‌کشد تا هوشیاری به سطح قبل از خواب برسد. علت اینرسی خواب به طور کامل شناخته نشده است. نشان داده شده است که فعال شدن قشر جلوی مغز بعد از بیدار شدن در این حالت می‌تواند بیشتر از سایر نواحی مغز طول بکشد. (قشر جلوی مغز بخشی از مغز است که در تصمیم گیری و کنترل خود دخالت دارد.) این تأخیر ممکن است به اینرسی خواب کمک کند.
اینرسی خواب یکی از دلایل احتمالی بیدار شدن با خستگی است
بهداشت خواب به عادت‌هایی گفته می‌شود که به فرد کمک می‌کند خوابی آرام داشته باشد. بهداشت نامناسب خواب می‌تواند منجر به خواب نامناسب شود. نمونه‌هایی از شیوه‌های بهداشت نامناسب خواب عبارتند از:
به غیر از بهداشت خواب، چندین عامل سبک زندگی و رژیم غذایی می‌تواند بر خواب تأثیر بگذارد و باعث شود فرد خسته از خواب بیدار شود. این عوامل عبارتند از:
الکل به طور قابل توجهی بر الگوی خواب شبانه معمولی فرد تأثیر می‌گذارد
برخی از افراد با وجود توجه به شیوه‌های خواب و عوامل سبک زندگی، متوجه می‌شوند که همچنان خسته از خواب بیدار می‌شوند. این می‌تواند نشان دهنده یک اختلال خواب زمینه‌ای باشد. کسانی که مشکوک به اختلال خواب هستند باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنند. بخش‌های زیر برخی از اختلالات خواب رایج را نشان می‌دهد.
آپنه خواب و به ویژه آپنه انسدادی در خواب یک اختلال جدی خواب است که باعث وقفه‌های دوره‌ای در تنفس می‌شود. علائم و نشانه‌های آپنه خواب عبارتند از:
افرادی که فکر می‌کنند ممکن است آپنه خواب داشته باشند باید به پزشک مراجعه کنند. درمان پزشکی می‌تواند به جلوگیری از مشکلات قلبی و سایر عوارض احتمالی کمک کند.
بی‌خوابی یک اختلال خواب است که در آن فرد دچار مشکل در به خواب رفتن یا تداوم خواب می‌شود. افرادی که بی‌خوابی دارند ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
| با اختلالات خواب و ارتباط آن با مشکلات سلامت روان بیشتر آشنا شویم. |
سندرم پاهای بی‌قرار یک اختلال حرکتی خواب است که با میل غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پاها مشخص می‌شود. این میل معمولاً به دلیل خزیدن ناراحت کننده یا مورمور شدن در پاها، ساق پا یا ران‌ها است. این سندرم می‌تواند خواب فرد را مختل کند و باعث شود در طول روز احساس خستگی کند.
اختلال حرکات دوره‌ای اندام (PLMD) زمانی رخ می‌دهد که فرد به صورت دوره‌ای و غیرارادی اعضای بدن خود را در زمان خواب را حرکت دهد. PLMD عمدتاً اندام تحتانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث انقباضات عضلانی و حرکات جهشی می‌شود. این حرکات مکرر اندام تقریباً هر 15 تا 40 ثانیه اتفاق می‌افتد. PLMD خواب را مختل می‌کند و منجر به خستگی صبحگاهی می‌شود که ممکن است در طول روز باقی بماند.
دندان قروچه اصطلاح پزشکی برای ساییدن یا فشردن دندان‌ها است و ممکن است در هنگام خواب رخ دهد. فردی که هنگام خواب دندان قروچه می‌کند ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه کند:
افرادی که علائمی را در کنار خستگی صبحگاهی یا روزانه تجربه می‌کنند، ممکن است یک بیماری زمینه‌ای داشته باشند که بر خواب آنها تأثیر می‌گذارد. درمان بیماری زمینه‌ای باید کمیت و کیفیت خواب را بهبود بخشد.
کم خونی ناشی از فقر آهن باعث می‌شود افراد در طول روز احساس خستگی و خستگی کنند. همچنین ممکن است افراد هنگام بیدار شدن بیش از حد احساس خستگی کنند. علائم کم خونی نیز عبارتند از:
اضطراب می‌تواند بر توانایی فرد برای به خواب رفتن تأثیر بگذارد. احساس اضطراب در طول روز نیز می‌تواند باعث خستگی روز شود. سایر علائم اضطراب عبارتند از:
سندرم خستگی مزمن (Chronic fatigue syndrome :CFS) وضعیتی است که با خستگی مفرط مشخص می‌شود و ممکن است مانع از بلند شدن افراد از رختخواب شود. خستگی با خواب بهبود نمی‌یابد. نام دیگر سندرم خستگی مزمن، انسفالومیلیت میالژیک (Myalgic Encephalomyelitis) است.
علائم سندرم خستگی مزمن عبارتند از:
افسردگی نوعی اختلال خلقی است که با احساس مداوم غم و اندوه و از دست دادن علاقه به چیزهایی که فرد زمانی از آنها لذت می‌برد مشخص می‌شود. افرادی که افسردگی دارند معمولا احساس خستگی یا کمبود انرژی می‌کنند. این علائم می‌تواند به احساس خستگی در هنگام بیدار شدن بینجامد.
علائم افسردگی عبارتند از:
دیابت یک بیماری مزمن است که در آن سطح قند خون فرد بسیار بالا می‌رود. دو نوع اصلی دیابت وجود دارد: نوع 1 و نوع 2. هر دو می‌توانند باعث احساس خستگی مفرط شوند. آنها همچنین ممکن است علائم زیر را ایجاد کنند:
| از رابطه اختلالات خواب و ارتباط آن دیابت نوع 2 چه می‌دانیم؟ |
غده تیروئید، غده کوچکی است که در داخل گردن قرار دارد. یکی از وظایف اصلی آن تولید هورمون‌هایی است که فرآیندهای متابولیک را در داخل بدن تنظیم می‌کنند. تیروئید کم کار هورمون تیروئید بسیار کمی تولید می‌کند. این کم کاری می‌تواند منجر به علائم زیر شود:
گزینه‌های درمانی برای بیدار شدن با احساس خستگی از خواب به علت زمینه‌ای بستگی دارد. بخش‌های زیر برخی از گزینه‌های درمانی و راه حل‌های بالقوه را بیان می‌کند.
بهداشت خواب خوب شامل موارد زیر است:
دستگاه‌های دارای صفحه نمایش نور آبی ساطع می‌کنند که بر چرخه خواب و بیداری بدن تأثیر می‌گذارد و منجر به مشکلاتی در به خواب رفتن می‌شود. برای کمک به خواب، قبل از خواب به صفحه نمایش نگاه نکنید، از جمله:
برخی تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که استفاده از لنزهای کهربایی مسدودکننده نور آبی قبل از خواب ممکن است خواب را در افراد مبتلا به بی‌خوابی بهبود بخشد.
در ساعات قبل از خواب و به ویژه در رختخواب از تجهیزات الکترونیکی مثل تلویزیون، کامپیوتر یا موبایل استفاده نکنید
ایجاد تغییرات در ورزش و عادات غذایی می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد. افراد می‌توانند نکات زیر را برای کمک به کاهش خستگی هنگام بیدار شدن امتحان کنند:
خوب است نزدیک به زمان خواب از مصرف کافئین و سایر محرک‌ها اجتناب کنید و مصرف آن را در طول روز محدود کنید. کافئین می‌تواند به‌عنوان یک ادرارآور عمل کند و در نتیجه نیاز به دفع مکرر ادرار داشته باشید.
اگر داروهای ضروری حاوی کافئین هستند، فرد باید در مورد بهترین زمان مصرف آنها با پزشک مشورت کند.
الکل همچنین می‌تواند به عنوان یک ادرارآور عمل کند. اگر فردی مشروب الکلی مصرف می‌کند، باید از نوشیدن آن در عصر و شب خودداری کند و در طول روز نیز مصرف آن را محدود سازد.
اگر نگران ادرار شبانه هستید، باید از نوشیدن مقادیر زیاد مایعات بین شام و زمان خواب خودداری کنید.
مشکلات گوارشی در شب می‌تواند مانع از خوابیدن فرد شود. این مشکلات همچنین ممکن است خواب فرد را مختل کنند. باید سعی کنید از خوردن غذاها و نوشیدنی‌هایی که می‌توانند باعث سوزش سر دل و سایر مشکلات گوارشی شوند اجتناب کنید.
افراد باید سعی کنند در بیشتر روزهای هفته ورزش کنند تا به خواب با کیفیت برسند. با این حال، آنها باید از انجام ورزش‌های شدید در ساعات نزدیک به خواب اجتناب کنند. در حالی که تحقیقات در مورد تأثیرات ورزش عصرگاهی بر خواب متفاوت است، مطالعات نشان می‌دهد که ورزش یک ساعت قبل از خواب ممکن است باعث طولانی‌تر شدن زمان به خواب رفتن شود.
افراد باید در عوض حرکات کششی سبک انجام دهند. این ورزش‌ها ماهیچه‌ها را شل می‌کند و ممکن است به فرد کمک کند که بهتر به خواب برود.
فردی که یک بیماری زمینه‌ای دارد ممکن است پس از درمان مشاهده کند که خوابش بهبود می‌یابد. درمان به نوع بیماری فرد بستگی دارد.
حتی با وجود عادات خوب، طبیعی است که گاهی اوقات در بیدار شدن با مشکل مواجه شوید. این نکات ممکن است به آسان‌تر بیدار شدن کمک کند:
برخی از افراد ممکن است اغلب خسته از خواب بیدار شوند اما علائم دیگری نداشته باشند. در این صورت، آنها باید عادات بهداشتی خواب خود را بهبود بخشند و تغییرات مناسب در سبک زندگی خود ایجاد کنند.
اگر فردی با وجود ایجاد تغییرات برای چندین هفته همچنان خسته از خواب بیدار می‌شود، باید به پزشک مراجعه کند. این می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به درمان دارد. افرادی که خسته از خواب بیدار می‌شوند و علائم دیگری هم دارند دارند باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند.
تکرار بیدار شدن همراه با احساس خستگی نیازمند پیگیری جدی است
بیدار شدن گاه به گاه با خستگی غیرمعمول نیست. بهداشت خواب خوب و ایجاد تغییرات مناسب در سبک زندگی می‌تواند کمک زیادی به تضمین کیفیت و کمیت بهتر خواب کند. با این حال، برخی از افراد ممکن است با وجود ایجاد این تغییرات همچنان خسته از خواب بیدار شوند. آنها باید به پزشک مراجعه کنند، به خصوص اگر علائم دیگری نیز وجود داشته باشد.
خستگی در هنگام بیدار شدن می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به درمان دارد.
Last medically reviewed on April 25, 2022
