توانبخشی ریوی به یک برنامه پزشکی است که هدف آن کمک به افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی برای تنفس بهتر و حفظ کیفیت زندگی بالاتر است. بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) باعث ایجاد شرایطی طولانی مدت می‌گردد که به انسداد جریان هوا و مشکلات تنفسی منجر می‌شود. یک فرد مبتلا به COPD می‌تواند با استفاده از یک برنامه توانبخشی ریوی مؤثر از مزایای بسیاری برخوردار شود. این برنامه‌ها شامل تقویت قدرت، کاهش علائم اضطراب یا افسردگی و آسان کردن کارهای روزانه است.
فرد مبتلا به COPD به آمفیزم، برونشیت مزمن یا هر دو مبتلا است و شرایط زیر در بیمار به وجود می‌آید:
آمفیزم کیسه‌های هوایی ریز در ریه‌ها را درگیر می‌کند که به دلیل آسیب ریه‌ها فرو می‌ریزند، کش بیایند یا از بین می‌روند. این باعث بیماری باعث ایجاد مشکلاتی در تبادل گازی می‌شود – ریه‌ها قادر به دریافت اکسیژن کافی نیستند، بنابراین فرد ممکن است در هنگام استراحت یا ورزش احساس تنگی نفس کند.
برونشیت مزمن شامل التهاب در مجاری هوایی است. این بیماری منجر به تولید بیش از حد موکوس و گرفتگی می‌شود که باعث می‌شود ریه‌ها هوا را به داخل و خارج کنند.
با وجود این مشکلات حتی فعالیت سبک نیز می‌تواند باعث شود که فرد مبتلا به COPD احساس تنگی نفس کند و علائم با گذشت زمان بدتر می‌شوند و منجر به چرخه‌ای از کم تحرک شدن و احساس تنگی نفس فزاینده با کاهش فعالیت شود.
فرد مبتلا به COPD به آمفیزم، برونشیت مزمن یا هر دو مبتلا است
توانبخشی ریوی یک برنامه سرپایی جامع ورزش و آموزش برای افراد مبتلا به COPD است. این برنامه‌ها شامل آموزش افراد در جنبه‌های زیر است: ورزش، تکنیک‌های تنفس، آموزش و مشاوره.
توانبخشی ریوی می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی از طریق موارد زیر مفید باشد:
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) می‌تواند بر تنفس تأثیر بگذارد، اما برخی از تکنیک‌های تنفسی و سایر استراتژی‌ها می‌توانند کمک کنند. COPD ممکن است در مراحل اولیه علائمی ایجاد نکند، اما به مرور زمان می‌تواند باعث سرفه مداوم، تولید مخاط بیش از حد، خس‌خس سینه و سفتی قفسه سینه شود. علائم ممکن است بیایند و از بین بروند، و زمانی که شعله‌ور شوند، می‌تواند ترسناک باشد. ممکن است فردی احساس کند که نمی‌تواند نفس بکشد.
با این حال، راه‌هایی برای کاهش اثرات این علائم وجود دارد. تکنیک‌های تنفسی می‌توانند به فرد در غلبه بر اضطراب و مدیریت تنفس خود در هنگام حمله کمک کنند. این تمرینات همچنین می‌توانند کیفیت زندگی را با کمک به فرد در کنترل بیشتر علائم خود بهبود بخشند. در اینجا، درباره تکنیک‌های تنفسی که می‌تواند به افراد مبتلا به COPD کمک کند، بیشتر بیاموزید.
"توانبخشی ریوی" به برنامه‌ای اشاره دارد که برای کمک به افراد مبتلا به مشکلات تنفسی ناشی از COPD طراحی شده است. در این برنامه، فرد می‌تواند:
توانبخشی اغلب در یک بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود و پزشکان، پرستاران، درمانگران ریه و سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است درگیر باشند.
آسیب ناشی از COPD را نمی‌توان معکوس کرد، اما توانبخشی ریوی می‌تواند به عملکرد بهتر ریه‌ها کمک کند و کیفیت زندگی و احساس رفاه را بهبود بخشد. تحقیقات انجام شده در سال 2021 نشان می‌دهد که برنامه‌های توانبخشی که مشاوره ارائه می‌دهند و فردی هستند، می‌توانند به افراد مبتلا به COPD کمک کنند تا برای مدیریت علائم خود فعال‌تر و با انگیزه‌تر شوند.
تنفس لب جمع‌شده یکی از تمریناتی است که فرد ممکن است در بازتوانی ریوی یاد بگیرد. در هنگام تنگی نفس، این کار می‌تواند تعداد نفس‌های گرفته شده را کاهش دهد و به باز نگه داشتن راه‌های هوایی برای مدت طولانی‌تری کمک کند. تنفس لب جمع‌شده شامل تنفس از طریق بینی و سپس بازدم با سرعتی دو برابر آهسته‌تر از قبل طریق لب‌های جمع‌شده است.
در اینجا چند نکته برای تنفس لب جمع‌شده وجود دارد:
ممکن است برای تسلط بر تنفس با لب‌های جمع‌شده تمرین و تمرکز لازم باشد. تمرین 5 تا 10 دقیقه در روز کمک می‌کند. بهتر است ابتدا در حالی که به طور طبیعی نفس می‌کشید تمرین کنید.
تنفس لب جمع‌شده می‌تواند کمک کند:
مطالعه‌ای در سال 2014 نشان داد که با گذشت زمان، تنفس با لب‌های جمع‌شده ممکن است به افراد مبتلا به COPD کمک کند تا فعال‌تر شوند.
تنفس دیافراگمی یا تنفس شکمی، دیافراگم را برای حمایت از تنفس درگیر می‌کند. دیافراگم ماهیچه‌ای در شکم است که به باد کردن ریه ها کمک می کند. هنگامی که فردی مبتلا به COPD است، هوای کهنه می‌تواند در ریه‌ها جمع شود. اگر این اتفاق بیفتد، فضای کمتری برای انقباض دیافراگم وجود دارد.
ممکن است استفاده از دیافراگم هنگام تنفس برای فرد سخت باشد و در عوض به عضلات پشت و شانه خود تکیه کند. با این حال، استفاده از دیافراگم می‌تواند به تقویت تنفس کمک کند.
این تمرین به فرد کمک می‌کند از دیافراگم خود در هنگام تنفس استفاده کند. این شامل تنفس از طریق بینی و خارج کردن، آهسته‌تر، از طریق دهان است. بازدم باید دو تا سه برابر بیشتر از تنفس طول بکشد.
در اینجا چند دستورالعمل خاص‌تر وجود دارد:
سعی کنید هر روز 5 تا 10 دقیقه این تمرین را انجام دهید.
تمرینات تنفسی و توانبخشی ریوی می‌تواند زندگی بسیاری از افراد مبتلا به COPD را تغییر دهد. فعالیت‌های دیگری نیز ممکن است تنفس و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
تنفس عمیق و حرکات یوگا می‌تواند به آرامش، انعطاف‌پذیری و سلامت ذهن و بدن کمک کند. یک تحقیق انجام شده در سال 2014 نشان می‌دهد که انجام تمرینات یوگا به مدت 3 تا 9 ماه ممکن است به افراد مبتلا به COPD کمک کند تا عملکرد ریه و توانایی ورزش خود را بهبود بخشند. بررسی دیگری در سال 2019 این یافته‌ها را تأیید می‌کند. نویسندگان هر دو خواستار تحقیقات بیشتر در مورد ایمنی، اثرات بلندمدت و تأثیرات بر کیفیت زندگی هستند.
تنفس عمیق و حرکات یوگا می‌تواند به آرامش، انعطاف‌پذیری و سلامت ذهن و بدن کمک کند
قبل از ثبت نام در کلاس با یک پزشک در مورد ایمنی و مناسب بودن یوگا صحبت کنید.
تای‌چی نوعی هنر رزمی باستانی چینی است که بر ورزش ملایم، کشش، مدیتیشن و آگاهی تمرکز دارد. نویسندگان یک بررسی در سال 2016 به این نتیجه رسیدند که تای‌چی ممکن است تنفس و توانایی عملکرد فرد را به طور کلی بهبود بخشد و احتمالاً برای افراد مبتلا به COPD بی‌خطر است. آنها اشاره می‌کنند که مطالعات بیشتری در مورد انواع مختلف تای‌چی مورد نیاز است.
تمرینات تای‌چی ممکن است تنفس و توانایی عملکرد فرد را به طور کلی بهبود بخشد
در سال 2018، محققان از 60 نفر مبتلا به COPD خواستند تا نسخه اصلاح شده‌ای از تای‌چی را یاد بگیرند که در بین افراد مسن در چین محبوبیت دارد. تیم به این نتیجه رسید که این برنامه جدید می‌تواند به بیماران در موارد زیر کمک کند:
COPD می‌تواند عملکرد ریه را کاهش دهد و عضلات تنفسی را ضعیف کند. ایجاد تغییرات خاصی در برنامه روزانه می‌تواند سلامت ریه‌ها را ارتقا دهد و ممکن است خطر بدتر شدن علائم را کاهش دهد. علاوه بر دریافت مراقبت‌های پزشکی، فرد باید موارد زیر را در نظر بگیرد:
ممکن است فرد پس از تشخیص COPD در مورد مزایای ترک سیگار تعجب کند. تحقیقات نشان می‌دهد که ترک دخانیات می‌تواند پیشرفت آسیب ریه را کاهش دهد و ممکن است به طولانی شدن عمر بیمار نیز کمک کند.
مراقبت‌های پزشکی، توانبخشی ریوی، تمرینات تنفسی و انتخاب سبک زندگی همگی می‌توانند به افراد در مدیریت COPD و فعالیت بیشتر کمک کنند.
COPD یک بیماری ریوی بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند تنفس فرد بیمار را دشوار کند. توانبخشی ریوی و تمرینات تنفسی - مانند تنفس با لب و دیافراگم – می‌تواند تنفس را آسان‌تر کند، عملکرد ریه را بهبود بخشد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به COPD را افزایش دهد. ترک سیگار ممکن است به کند کردن پیشرفت COPD کمک کند و ورزش‌هایی مانند تای‌چی و یوگا نیز ممکن است فوایدی برای فرد بیمار به دنبال داشته باشند.
1-مرکز توانبخشی ریوی بیمارستان مسیح دانشوری در تهران
https://nritld.sbmu.ac.ir/index.jsp?pageid=57378&p=1
2-مرکز توانبخشی ریوی بیمارستان رضوی در مشهد
3-مرکز توانبخشی بیمارستان بقیه‌الله در تهران
منبع
