کلمه آزبست برای گروهی از سیلیکات‌های طبیعی است که از الیاف بلند و نازک تشکیل شده‌اند. این سیلیکات‌ها دارای خواص عایق حرارتی هستند که آن را به یک ماده محبوب در صنعت ساختمان تبدیل می‌کند. علیرغم رواج مصرف آن، آزبست به طور بالقوه برای سلامت تنفسی مضر است.

از ترکیبات آزبست برای ساخت انواعی از ورقه‌های سقف‌های شیروانی استفاده می‌گردد

بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یک اصطلاح کلی برای گروهی از بیماری‌ها است که بافت ریه را تخریب کرده و باعث کاهش عملکرد ریه‌ها می‌گردد. یک فرد ممکن است در نتیجه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آزبست به COPD مبتلا شود.

این مطلب به تشریح اثرات آزبست بر سلامت تنفسی می‌پردازد و این که آیا آزبست می‌تواند باعث COPD شود یا خیر. همچنین اطلاعاتی در مورد علائم COPD، تشخیص، درمان و پیشگیری ارائه می‌گردد.

آزبست و سلامت تنفسی

گزارش‌هایی که در آن به اثرات زیانبار آزبست بر سلامتی پرداخته می‌شود به دهه 1920 برمی‌گردد، زمانی که یک آسیب‌شناس بریتانیایی به نام ویلیام کوک دریافت که گرد و غبار آزبست می‌تواند باعث فیبروز ریه یا "آزبستوز" (Asbestosis) شود.

همه انواع آزبست دارای خواصی هستند که برای سلامتی مضر می‌باشند

آزبستوز در نتیجه استنشاق الیاف آزبست میکروسکوپی به داخل ریه‌ها ایجاد می‌شود. این الیاف به کیسه‌های هوایی ریز به نام "آلوئول" آسیب می‌رساند که تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن در خون در آن انجام می‌شود. با گذشت زمان، بافت اسکار در اطراف آلوئول‌ها ایجاد می‌شود و عملکرد آنها را مختل می‌کند. این کار تنفس را دشوارتر می‌کند.

انجمن ریه آمریکا اشاره می‌کند که قرار گرفتن در معرض آزبست خطر ابتلا به سرطان ریه و مزوتلیوما را نیز افزایش می‌دهد. مزوتلیوما نوعی سرطان خطرناک است که در پوشش خارجی ریه‌ها و سایر اندام‌ها ایجاد می‌شود. تقریباً تمام موارد مزوتلیوما به دلیل قرار گرفتن در معرض آزبست است.

مزوتلیوما شکل نادری از سرطان است که در پوشش ریه، قفسه سینه یا شکم یافت می‌شود

آیا آزبست می‌تواند باعث COPD شود؟

در یک مطالعه در سال 2020، محققان اثرات قرار گرفتن در معرض آزبست و سایر مواد عایق کاری را بر سلامت تنفسی بررسی کردند. آنها دریافتند که قرار گرفتن در معرض مواد عایق با افزایش بروز عفونت‌های مکرر قفسه سینه مرتبط است. با این حال، این مطالعه نشان داد که آزبست تنها ماده عایق است که خطر ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) را نیز افزایش می‌دهد.

علائم

علائم COPD شامل موارد زیر است:

• تنگی قفسه سینه
• تنگی نفس
• تولید بیش از حد مخاط
• احتقان سینه
• سرفه کردن
• خس‌خس سینه

فرد مبتلا به COPD ممکن است علائم غیرمستقیم زیر را نیز تجربه کند که معمولاً در نتیجه ناراحتی مداوم است:

• مشکل در خوابیدن
• مشکلات خلقی مانند اضطراب و افسردگی
• کاهش کیفیت زندگی

تشخیص

برای تشخیص COPD، پزشک با ارزیابی علائم فرد و بررسی سابقه پزشکی او شروع می‌کند. پزشک هنگام بررسی سابقه پزشکی فرد به عوامل زیر توجه می‌کند:

• علائم قبلی COPD
• سابقه خانوادگی COPD
• سابقه سیگار کشیدن
• قرار گرفتن در معرض دود سیگار
• قرار گرفتن در معرض ذرات دیگر، مانند آزبست

پس از ارزیابی اولیه، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تأیید تشخیص COPD یا رد سایر شرایط پزشکی تجویز کند. آزمایش اصلی برای تشخیص COPD یک ارزیابی اسپیرومتری است. این آزمایش شامل تنفس در یک لوله متصل به دستگاهی است که عملکرد ریه را اندازه‌گیری می‌کند. اسپیرومتری یکی از معیارهای عملکرد ریه است. افراد مشکوک به COPD نیز ممکن است برای اندازه‌گیری حجم ریه و ظرفیت انتشار تحت پلتیسموگرافی بدن قرار گیرند.

پلتیسموگراف ابزاری است که برای اندازه‌گیری تغییرات حجم در یک اندام یا کل بدن استفاده می‌گردد

پلتیسموگرافی‌های ریوی معمولاً برای اندازه‌گیری ظرفیت باقیمانده عملکردی ریه‌ها - حجم در ریه‌ها هنگام شل شدن عضلات تنفسی - و ظرفیت کل ریه استفاده می‌شود.

آزمایشات اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• رادیولوژی قفسه سینه: یک آزمایش تصویربرداری که می‌تواند به شناسایی ناهنجاری‌های درون ریه‌ها کمک کند
• آزمایش گاز خون شریانی: آزمایش خون برای ارزیابی میزان دریافت اکسیژن و حذف دی‌اکسیدکربن توسط خون

عوامل خطر

افرادی که قبل از اواخر دهه 1970 در معدن، آسیاب، تولید و نصب یا حذف محصولات آزبست کار می‌کردند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به آزبست هستند. مثال‌های آن عبارتند از: معدنچیان آزبست، مکانیک هواپیما و خودرو، اپراتورهای دیگ بخار، کارگران ساختمانی، برقکارها، کارگران راه آهن، کارگران پالایشگاه، کارگران کارخانه کشتی‌سازی، کارگران در حال برداشتن عایق آزبست در اطراف لوله‌های بخاری در ساختمان‌های قدیمی.

خطر آزبست به طور کلی به میزان و مدت قرار گرفتن در معرض آزبست مربوط می‌شود. هر چه میزان مواجهه بیشتر باشد، خطر آسیب ریه بیشتر می‌شود. قرار گرفتن در معرض دست دوم برای اعضای خانواده کارگران در معرض ممکن است، زیرا الیاف آزبست ممکن است روی لباس به خانه حمل شود. افرادی که در نزدیکی معادن آزبست زندگی می‌کنند نیز ممکن است در معرض الیاف آزبست آزاد شده در هوا قرار بگیرند.

درمان

هیچ درمانی برای معکوس کردن اثرات آزبست روی آلوئول وجود ندارد. درمان بر کاهش سرعت پیشرفت بیماری، تسکین علائم و جلوگیری از عوارض تمرکز دارد. درمان COPD باید در اسرع وقت پس از تشخیص شروع شود. اهداف اصلی درمان عبارتند از:

• مدیریت علائم
• کاهش تشدید
• بهبود کیفیت زندگی
• کاهش مرگ و میر

افراد بسته به شدت COPD خود به انواع و سطوح مختلف درمان نیاز دارند. برخی از گزینه‌های درمانی ممکن در زیر بیان شده است.

دارو

پنج نوع اصلی دارو برای درمان COPD وجود دارد:

• برونکودیلاتورها: اینها عضلات اطراف راه‌های هوایی را شل می‌کنند تا جریان هوا را بهبود بخشند.
• کورتیکواستروئیدها: اینها التهاب را برای بهبود جریان هوا کاهش می‌دهند.
• گلوکوکورتیکوئیدهای سیستمیک: اینها سیستم ایمنی را سرکوب کرده و التهاب را کاهش می‌دهند.
• مهارکننده‌های فسفودی‌استراز-4 (Phosphodiesterase-4: PDE4): اینها سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند و دارای اثرات گشادکننده برونش هستند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها به مبارزه با عفونت‌های باکتریایی کمک می‌کنند.

اکسیژن درمانی

اکسیژن درمانی شامل تنفس در هوای غنی از اکسیژن از طریق یک ماسک یا لوله بینی متصل به یک دستگاه اکسیژن مانند یک متمرکز کننده یا سیلندر اکسیژن است. این درمان ممکن است برای افرادی که COPD آنها باعث کاهش خطرناک سطح اکسیژن خون می‌شود ضروری باشد.

عمل جراحی

پزشکان ممکن است جراحی ریه را برای بهبود تنفس در افراد مبتلا به علائم شدید یا مکرر COPD توصیه کنند.

دو نوع اصلی جراحی ریه برای COPD وجود دارد:

• بولکتومی (Bullectomy): این روشی است که شامل برداشتن تاول‌ها از ریه‌ها می‌شود. تاول‌ها کیسه‌های هوای خالی و بزرگی هستند که پس از تخریب صدها آلوئول ایجاد می‌شوند. آنها مناطق فعال ریه را از بین می‌برند و تنفس را برای فرد دشوار می‌کنند.
• جراحی کاهش حجم ریه (LVRS): این روش شامل برداشتن حدود 30 درصد از بافت ریه بیمار است تا بافت سالم ریه باقی مانده بتواند به طور مؤثرتری عمل کند.

بولکتومی روشی است که در آن کیسه‌های هوایی تخریب شده از ریه برداشته می‌شود

جراحی کاهش حجم ریه روشی است که برای کمک به تنفس راحت‌تر در زمانی که ریه‌های شما توسط COPD شدید آسیب دیده است، انجام می‌شود

جراحی کاهش حجم ریه روشی است که برای کمک به تنفس راحت‌تر در زمانی که ریه‌های شما توسط COPD شدید آسیب دیده است، انجام می‌شود. هدف از جراحی برداشتن ناحیه‌ای از ریه است که بیشتر تحت تأثیر بیماری قرار گرفته است، به ریه‌های باقی‌مانده اجازه می‌دهد کارآمدتر عمل کند و توانایی تنفس و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد.

توانبخشی ریوی

هدف از توانبخشی ریوی بازسازی قدرت ریه با تمرین، ورزش و آموزش است که به نوبه خود می‌تواند عملکرد ریه را بهبود بخشد و علائم بیماری را کاهش دهد. از طریق توانبخشی ریوی، افراد ممکن است علائم خود را مدیریت کنند، دارای تناسب اندام بهتر شوند و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.

خطرات قرار گرفتن در معرض آزبست

تولید و استفاده از آزبست در ایالات متحده از دهه 1980 به طور قابل توجهی کاهش یافته است. در ساختمان‌های قدیمی‌تر از آزبست استفاده بیشتری می‌شد اما در وضعیت معمول این ساختمان‌ها عموماً ایمن هستند، اگرچه آسیب رساندن یا تخریب آزبست می‌تواند باعث شود تا الیاف در هوا معلق شوند. به همین دلیل، خطر قرار گرفتن در معرض آزبست برای افرادی که در ساخت و ساز، نگهداری و عایق‌کاری کار می‌کنند بیشتر است.

بر اساس منبع مورد اعتماد سازمان جهانی بهداشت (WHO)، تقریباً 125 میلیون نفر در سراسر جهان در حال حاضر در معرض آزبست در محل کار قرار دارند.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

راه اصلی برای جلوگیری از COPD و سایر بیماری‌های ریوی، اجتناب از قرار گرفتن در معرض عوامل مضر است. علاوه بر درمان پزشکی اقدامات زیر را انجام دهید.

• سیگار نکشید. آزبستوز خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. ترک سیگار می‌تواند این خطر را کاهش دهد. سعی کنید از دود سیگار دوری کنید. سیگار کشیدن همچنین ممکن است آسیب بیشتری به ریه‌ها و مجاری تنفسی شما وارد کند که باعث کاهش بیشتر حجم مؤثر ریه می‌شود.
• واکسن بزنید. تزریق واکسن آنفولانزا و ذات‌الریه و واکسن COVID-19 می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت ریه کمک کند.

از قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی و شغلی با مواد معدنی زیر پرهیز کنید:

• آزبست
• گرد و غبار کربن
• سیلیس
• بریلیم
• کروم

چه زمانی باید به  پزشک مراجعه کرد

اگر فردی علائم COPD را داشت، مهم است که در اسرع وقت با پزشک صحبت کند. هر چه زودتر فرد تشخیص و درمان مناسب را دریافت کند، احتمال مؤثر بودن درمان بیشتر می‌شود. تشخیص علائم اولیه COPD ممکن است دشوار باشد. علائم کلیدی که باید به آنها توجه کرد عبارتند از تنگی نفس و خستگی مزمن.

خلاصه

آزبست ماده‌ای است که از الیاف سیلیکونی بلند و نازک تشکیل شده است و مصرف آن به ویژه در صنعت ساخت و ساز رایج است. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آزبست می‌تواند باعث بیماری‌های تنفسی مزمن و شدید، از جمله بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) شود.

COPD اصطلاحی جامع برای گروهی از شرایط ریوی است که شامل آسیب ریه، کاهش جریان هوا و مشکلات تنفسی است. اگرچه هیچ درمان قطعی برای COPD وجود ندارد، اما درمان‌ها می‌توانند به مدیریت علائم، کاهش تشدید و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

بهترین راهی که یک فرد می‌تواند خطر ابتلا به COPD را کاهش دهد، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد مضر از جمله آزبست است. تشخیص و درمان به موقع چشم‌انداز افراد مبتلا به این بیماری را بهبود می‌بخشد.

منبع

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asbestosis/symptoms-causes/syc-20354637

https://www.medicalnewstoday.com/articles/can-asbestos-cause-copd