پاکسازی ریه چیست؟

هوایی که ما تنفس می‌کنیم می‌تواند به انواع مختلفی از آلاینده‌ها آلوده شود. همه چیز از گرده گل‌ها و درختان گرفته تا مواد شیمیایی و دود سیگار می‌تواند در هوا به دام افتاده و وارد ریه‌های ما شود. تنفس آلودگی هوا، دود سیگار و سایر عوامل تحریک‌کننده می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند و حتی باعث ایجاد مشکلات سلامتی شود. حفظ سلامت ریه‌ها برای حفظ سلامت بقیه بدن ضروری است.

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا سالانه منجر به مرگ 4.2 میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود. استعمال سیگار عامل مرگ از هر 5 نفر 1 نفر در ایالات متحده است.

از آنجایی که ریه‌ها اندام‌هایی هستند که خود تمیز شونده هستند، اما کارهای خاصی وجود دارد که می‌توان برای کمک به عملکرد آنها در سطح مطلوب انجام داد. این بدان معناست که پس از توقف مواجهه با آلاینده‌ها، می‌توانند شروع به بهبودی خود کنند.

آیا می‌توان ریه‌های خود را تمیز کرد؟

ریه‌های ما کارهای زیادی برای ما انجام می‌دهند. اگرچه بسیاری از ما ریه‌ها را عضوی نمی‌دانیم که می‌توانیم آن را تقویت کنیم، اما می‌توان اقداماتی را برای کمک به عملکرد بهتر آنها انجام داد. ممکن است بتوان از تکنیک‌های خاصی برای کمک به پاکسازی ریه‌ها از مخاط و محرک‌ها برای تسکین احتقان قفسه سینه و سایر علائم ناراحت کننده استفاده کرد. این امکان وجود دارد که یک فرد ریه‌های خود را "پاکسازی" کند (البته نه لزوماً به طور کامل) و سلامت ریه را بهبود بخشد. بهترین راه برای اطمینان از سلامت ریه‌های خود، دوری از سمومی مانند دود سیگار و آلودگی هوا است.

علاوه بر این، راه‌های زیادی برای پاکسازی ریه‌ها وجود دارد، از جمله ایجاد تغییر در سبک زندگی، ورزش منظم و خوب غذا خوردن و انجام تمرین‌هایی برای کمک به ریه‌ها برای خلاص شدن از شر مایعات اضافی.

پاکسازی ریه ممکن است برای افرادی که مشکلات تنفسی، مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یا فیبروز سیستیک دارند مفید باشد. همچنین اگر فردی سیگاری شدید باشد یا مجبور به استفاده از داروهای استنشاقی خاصی است، ممکن است پاکسازی ریه برای وی مفید باشد.

روش‌های طبیعی برای پاکسازی ریه‌ها

یک دستگاه تصفیه هوا تهیه کنید

پاکسازی ریه‌های خود را با بهبود کیفیت هوای خانه شروع کنید. شما می‌توانید یک دستگاه تصفیه هوا را خریداری کنید که می‌تواند در اتاق‌های جداگانه قرار گیرد.

فیلترهای دستگاه تصفیه هوا را به طور مرتب عوض کنید

در کنار تهیه یک دستگاه تصفیه هوا، باید تمام فیلترهای آنها را به صورت دوره‌ای عوض کنید و همه دریچه‌ها، مانند دریچه‌های حمام یا دریچه‌های تهویه مطبوع یا گرمایش را تمیز کنید. فیلتر هود را نیز هر شش ماه یکبار تعویض کنید.

بخار درمانی

بخار درمانی یا استنشاق بخار شامل استنشاق بخار آب برای باز کردن راه های هوایی است و همچنین ممکن است به شل شدن مخاط کمک کند. افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی ممکن است متوجه تشدید علائم خود در هوای سرد یا خشک شوند. این آب و هوا می‌تواند غشاهای مخاطی راه‌های هوایی را خشک کرده و جریان خون را محدود کند.

برعکس، بخار به هوا گرما و رطوبت می‌افزاید، که ممکن است تنفس را بهبود بخشد و به شل شدن مخاط داخل راه‌های هوایی و ریه‌ها کمک کند. استنشاق بخار آب می‌تواند تسکین فوری ایجاد کند و به افراد کمک کند راحت‌تر نفس بکشند.

برخی از شواهد نشان می‌دهند که استنشاق بخار می‌تواند برای تسکین گلودرد، شل شدن مخاط غلیظ و سودمندی پس از قرار گرفتن در محیطی با آلاینده‌ها مفید باشد. این درمان ممکن است بتواند به عنوان یک راه حل موقت مؤثر باشد، اما محققان قبل از اینکه به طور کامل مزایای بخار درمانی بر سلامت ریه را درک کنند، باید مطالعات بیشتری را انجام دهند.

رایحه‌های مصنوعی را از بین ببرید

ممکن است فکر کنید که با خوشبو کردن هوا با اسپری شمع‌های معطر و یا دود کردن عود و اسپند به بهبود کیفیت هوای خانه‌تان کمک می‌کنید. با این حال، این عطرها اغلب مملو از مواد شیمیایی مضر هستند که می‌توانند ریه‌های شما را تحریک کنند.

حتی شوینده‌ها و پاک‌کننده‌های خانگی نیز می‌توانند به عنوان محرک عمل کنند، بنابراین کمدهای خود را بررسی کنید و در صورت امکان از محصولات کاملا طبیعی استفاده کنید.

زمان بیشتری را در خارج از منزل بگذرانید

دریافت هوای تازه کافی می‌تواند به گسترش بافت‌های ریه‌ها و حفظ عملکرد صحیح آنها کمک کند. پیش‌بینی آلودگی در منطقه خود را بررسی کنید. از ورزش کردن در خارج از منزل زمانی که مقدار آلودگی زیاد است خودداری کنید و از سوزاندن زباله، سوزاندن چوب یا سایر انواع دود دوری کنید. اگر نگران آلودگی هستید یا در منطقه‌ای با آلاینده‌های سنگین زندگی می‌کنید، می‌توانید از ماسک فیلتر هوا استفاده کنید.

انجام تمرینات تنفسی

برخی تمرین‌های تنفسی می‌توانند عملکرد ریه را بهبود بخشند، به‌ویژه برای افرادی که در حال حاضر سیگار می‌کشند یا در گذشته سیگار می‌کشیده‌اند یا به دلیل بیماری مزمن ریوی آسیب ریه دارند.

تمرینات تنفسی نیازی وجود دارند که به استفاده از وسایل کمکی نیاز ندارند. این تکنیک‌ها عبارتند از:

• تنفس لب فشرده
• تنفس شکمی که به تنفس دیافراگمی نیز معروف است

اگر سیگاری هستید یا آسیب ریه دارید، باید با پزشک خود در مورد گزینه‌های موجود صحبت کنید.

سرفه کنترل‌شده

سرفه روشی است که بدن برای دفع طبیعی سمومی است که در مخاط گیر کرده است. سرفه کنترل‌شده باعث شل شدن مخاط اضافی در ریه‌ها می‌شود و آن را از طریق مجاری تنفسی به بالا می‌فرستد. پزشکان ممکن است توصیه کنند که افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی، مانند بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)، این تمرین را برای کمک به پاکسازی ریه‌های خود انجام دهند. افراد می‌توانند ریه‌های خود را از خلط اضافی پاک کنند:

1- روی صندلی بنشینید، شانه‌ها را شل کنید و هر دو پا را صاف روی زمین نگه دارید. دست‌ها را روی شکم بگذارید و به آرامی از طریق بینی استنشاق کنید.

2- در حالی که به جلو خم شده‌اید، بازدم را به آرامی انجام دهید، بازوها را به سمت معده فشار دهید.

3- درحالی که دهان را کمی باز نگه می‌دارید در حین بازدم دو یا سه بار سرفه انجام دهید.

4- به آرامی از طریق بینی استنشاق کنید و تکرار در صورت لزوم همین کار را تکرار کنید.

سرفه کنترل‌شده باعث شل شدن مخاط اضافی در ریه‌ها می‌شود

ضربه به قفسه سینه 

کوبه یا پرکاشن (Percussion) قفسه سینه، تکنیکی است که می‌تواند به تخلیه مایع از ریه‌ها کمک کند. در این تکنیک فرد دراز کشیده و سر خود را پایین می‌آورد و کسی به آرامی به پشت وی از بالا به پایین ضربه می‌زند.

وضعیت صحیح برای ضربه به پشت جهت کمک به خارج شدن مخاط از ریه‌ها

این کار اغلب با تخلیه وضعیتی (که در قسمت بعد توضیح داده می‌شود) ترکیب می‌گردد، تکنیکی که در آن موقعیت بدن خود را تغییر می‌دهید تا خروج مایع از ریه‌ها آسان‌تر شود. ممکن است در پهلو، شکم یا پشت خود دراز بکشید.

بسیاری از افراد مبتلا به فیبروز کیستیک یا ذات‌الریه (پنومونی) از تکنیک ضربه‌ای و درناژ وضعیتی استفاده می‌کنند. به پشت فرد ضربه نسبتاً محکمی با دست (مثل حالتی که می‌خواهیم با دست آب بخوریم) می‌زنیم که به تخلیه ترشحات کمک کند.

حالت صحیح دست برای ضربه به پشت

تخلیه مخاط از ریه‌ها

تخلیه مخاط از ریه‌ها نیازمند قرار گرفتن در وضعیتی است که از نیروی جاذبه برای حذف مخاط از ریه‌ها استفاده می‌گردد. این عمل ممکن است تنفس را بهبود بخشد و به درمان یا پیشگیری از عفونت ریه کمک کند. این تکنیک‌های وضعیتی بسته به موقعیت متفاوت هستند:

دراز کشیدن به پشت

• روی زمین یا روی تخت دراز بکشید.
• بالش‌هایی را زیر باسن قرار دهید تا مطمئن شوید که قفسه سینه پایین‌تر از باسن است.
• به آرامی از طریق بینی دم و از طریق دهان بازدم کنید. هر بازدم باید دو برابر دم طول بکشد که به آن تنفس 1:2 می گویند.
• چند دقیقه ادامه دهید.

دراز کشیدن به پشت جهت تخلیه مخاط ریه‌ها

دراز کشیدن به بغل

• به یک طرف دراز بکشید، سر را روی بازو یا بالش بگذارید.
• بالش ها را زیر باسن قرار دهید.
• الگوی تنفس 1:2 را تمرین کنید.
• چند دقیقه ادامه دهید.
• در طرف دیگر تکرار کنید.

دراز کشیدن به پهلو جهت تخلیه مخاط ریه‌ها

دراز کشیدن روی شکم

• چند بالش‌ را روی زمین قرار دهید.
• با شکم روی بالش‌ها دراز بکشید. به یاد داشته باشید که باسن را بالای سینه نگه دارید.
• بازوها را زیر سر تا کنید.
• الگوی تنفس 1:2 را تمرین کنید.
• چند دقیقه ادامه دهید.

دراز کشیدن به روی شکم جهت تخلیه مخاط ریه‌ها

تغییر رژیم غذایی

رژیم غذایی شما می‌تواند به طرق مختلف بر سلامت ریه شما تأثیر بگذارد.

ویتامین D

خوردن غذاهای غنی از ویتامین D ممکن است سلامت ریه شما را بهبود بخشد. یک مطالعه در سال 2017 روی افراد مبتلا به آسم نشان داد که داشتن سطح سالم ویتامین D در بدن تعداد دفعات حملات آسمی را که نیاز به درمان کورتیکواستروئیدی دارند کاهش میدهد.

بهترین منابع غذایی ویتامین D معمولاً محصولات حیوانی مانند ماهی سالمون، ساردین و تخم مرغ هستند. با این حال، غلات صبحانه و سایر محصولاتی که به طور طبیعی حاوی ویتامین نیستند ممکن است با آن غنی شوند. در بیشتر موارد نیاز به درمان با قرص‌های مکمل ویتامین ‌D یا به صورت درمانی وجود دارد که لازم است با نظر پزشک انجام شود.

غذاها و نوشیدنی‌های ضدالتهاب

التهاب راه‌های هوایی می‌تواند تنفس را دشوار کرده و باعث شود قفسه سینه احساس سنگینی و احتقان کند. برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها حاوی آنتی‌اکسیدان‌های ضدالتهابی هستند. کاهش التهاب راه‌های هوایی می‌تواند به تنفس راحت‌تر شما کمک کند - و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند کمک کننده باشند.

چای سبز حاوی آنتی‌اکسیدان‌های زیادی است که ممکن است به کاهش التهاب در ریه‌ها کمک کند. این ترکیبات حتی ممکن است بافت ریه را از اثرات مضر استنشاق دود محافظت کنند. در یک مطالعه در سال 2018 با شرکت بیش از 1000 بزرگسال در کره نشان داده شد که مصرف چای سبز فقط دو بار در روز خطر ابتلا به COPD را در افراد 40 سال و بالاتر کاهش می‌دهد و عملکرد ریه بهتری داشتند. البته توصیه اکید می‌گردد که از هر نوع زیاده‌روی در نوشیدن انواع دمنوش‌ها خودداری شود چون می‌تواند باعث کاهش املاح ضروری در بدن شده و عوارض دیگری به دنبال داشته باشد.

سایر خوردنی‌های ضدالتهابی شامل انواع توت‌ (Berries) مثل توت فرنگی، توت سیاه، بلوبری ...، بروکلی، زیتون، گردو، زردچوبه و شکلات تلخ، لوبیا، عدس و .... می‌باشد.

مصرف برخی از خوراکی‌های حاوی آنتی‌اکسیدان به بهبود سلامت ریه‌ها کمک زیادی می‌کند

چربی‌های سالم

همچنین می‌توانید رژیمی انتخاب کنید که کربوهیدرات کمتر و چربی‌های سالم بیشتری داشته باشد. متابولیسم کربوهیدرات‌ها نسبت به متابولیسم چربی‌ها دی‌اکسیدکربن بیشتری تولید و اکسیژن بیشتری مصرف می‌کند.

ورزش‌های هوازی منظم داشته باشید

ورزش منظم نه تنها می‌تواند سلامت جسمی و روانی افراد را بهبود بخشد و خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را کاهش دهد، بلکه می‌تواند به فرد کمک کند تا ریه‌های خود را سالم نگه دارد.

ورزش ماهیچه‌ها را مجبور می کند تا سخت تر کار کنند، که سرعت تنفس بدن را افزایش می‌دهد و در نتیجه اکسیژن بیشتری به ماهیچه‌ها می‌رسد. همچنین گردش خون را بهبود می‌بخشد و بدن را در از بین بردن دی‌اکسیدکربن اضافی که بدن هنگام فعالیت فیزیکی تولید می‌کند کارآمدتر می‌کند.

با ورزش منظم بدن شروع به انطباق با آن خواهد کرد. ماهیچه‌ها یاد می‌گیرند که از اکسیژن به طور موثرتری استفاده کنند و دی‌اکسیدکربن کمتری تولید کنند.

اگرچه ممکن است ورزش برای افراد مبتلا به بیماری مزمن ریوی دشوارتر باشد، اما این افراد می‌توانند از ورزش منظم نیز بهره‌مند شوند. برای افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند COPD یا آسم توصیه می‌شود قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید با پزشک خود مشورت کنند.

یک برنامه ورزشی که شامل فعالیت هوازی است می‌تواند به بهبود ظرفیت ریه شما کمک کند. تمرینات هوازی شامل:

• پیاده‌روی
• دویدن
• دوچرخه سواری، چه در فضای باز یا داخل ساختمان
• شنا كردن
• رقصیدن یا تمرینات الهام گرفته از رقص
• بوکس
• ورزش‌هایی مانند تنیس

اگر یک بیماری مزمن ریوی دارید، مهم است که قبل از شروع یک برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید تا ورزش مناسب خود را بیابید.

خطرات و هشدارها

بهتر است با پرهیز از سیگار کشیدن، هوای آلوده و سایر عوامل تحریک‌کننده از آسیب به ریه جلوگیری کنید. همانطور که این مطلب بحث شد، در حال حاضر هیچ دارو یا درمانی برای پاکسازی ریه‌ها وجود ندارد و تحقیقات زیادی در زمینه استفاده از محصولاتی مانند قرص‌هایی که ادعا می‌کنند ریه‌ها را پاکسازی می‌کنند صورت نگرفته است. در عوض، توصیه می‌شود که فرد سعی کند از آلاینده‌های بالقوه جلوگیری کند. برخی از محصولات پاک‌کننده ریه ممکن است برخی از بیماری‌های ریه را بدتر کنند، به این ترتیب، برای افراد توصیه نمی‌شود که قرص‌ها یا روش‌های پاکسازی ریه را امتحان کنند که هیچ مدرک علمی برای حمایت از ادعای خود ندارند. بنابراین قبل از استفاده از هر محصول خاصی برای پاکسازی ریه حتماً با پزشک خود صحبت کنید و از او راهنمایی بخواهید. 

این کار می‌تواند شامل ایجاد تغییرات رفتاری، مانند ترک سیگار، اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها، یا تنظیم رژیم غذایی و انجام ورزش منظم برای کمک به بهبود سلامت ریه‌ها باشد.

خلاصه

سموم ناشی از دود سیگار یا آلودگی هوا که وارد ریه‌ها می‌شود می‌تواند کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این سموم در نهایت در داخل مخاط به دام می‌افتند. سلامت دستگاه تنفسی به این بستگی دارد که آیا بدن به طور مؤثر مخاط را از ریه‌ها و مجاری تنفسی خارج می‌کند یا خیر.

برای افرادی که ریه‌هایشان آسیب دیده است ممکن است پاکسازی مخاط از سیستم خود سخت‌تر از سایرین باشد. شرایط مزمن مانند COPD، آسم و فیبروز سیستیک باعث تولید مخاط اضافی یا مخاط غلیظ غیرعادی می‌شود که می‌تواند ریه‌ها را مسدود کند.

تکنیک‌های پاک‌سازی ریه، از جمله تخلیه (درناژ) وضعیتی، ضربه به قفسه سینه و تمرین‌های تنفسی، می‌توانند به تخلیه مخاط از ریه‌ها و مجاری تنفسی کمک کنند. بخار درمانی ممکن است برای افرادی که از احتقان یا شرایط مزمن تنفسی رنج می‌برند، تسکین موقتی ایجاد کند.

ورزش منظم، نوشیدن چای سبز و خوردن غذاهای ضد التهابی تغییراتی در سبک زندگی است که ممکن است سلامت ریه را بهبود بخشد و خطر ابتلا به بیماری‌ها را کاهش دهد.

به خاطر داشته باشیم که برخی از آسیب‌های وارد شده به ریه قابل برگشت نیستند و برای سلامتی بهتر ریه، باید با پیشگیری شروع کنید و انتخاب‌های سالمی برای روش زندگی خود داشته باشید. به عنوان مثال، ترک سیگار، ورزش منظم متناسب با سطح تناسب اندام و داشتن یک رژیم غذایی مغذی، همگی به ریه‌های شما کمک می کنند. 

همچنین باید در مورد سایر اقداماتی که می‌توانید برای بهبود سلامت ریه خود انجام دهید، با پزشک صحبت کنید.

منبع

https://www.healthline.com/health/ways-to-cleanse-your-lungs#outlook

https://www.medicalnewstoday.com/articles/324483#summary