مقدمه

ریه در هنگام مصرف سیگار میزبان بیش از ۷۰۰۰ نوع ماده شیمیایی مضر است که بسیاری از آنها سمی هستند. وقتی این مواد به اعماق بافت­‌های بدن می‌­رسند، ایجاد آسیب می­‌کنند و بدن ما برای بازیابی سلامتی باید با هر بار سیگار کشیدن با عوارض آن مبارزه کند. ریه­‌ها مثل یک بادکنک کشسان هستند. آنها با دم، باد کرده و با بازدم تخلیه می­‌شوند. سموم موجود در دود توتون بافت نرم شش­‌ها را ملتهب می‌‌کند. بعد از سال­‌های متمادی از استنشاق دود سیگار این حالت کشسانی و تبادل هوا به سختی انجام می­‌شود. در طی زمان، این آسیب‌ها می­‌تواند به بیماری منجر شود. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار به سرعت به شش‌ها رسیده و سپس به تمامی قسمت­‌های بدن می­‌رسد. این مواد به سرعت از ریه­‌ها به خون منتقل می­‌گردند و خون از طریق سرخرگ‌ها آنها را به تمام بدن می­‌رساند، ریه‌ها، رگ‌ها و بافت‌های نرم ملتهب شده و سپس آسیب می­‌بینند.

اثرات سیگار و تنباکو

یکی از اثرات زیان‌بار سیگار و قلیان کشیدن این است که باعث می‌­شود تا سیستم ایمنی ما بیش از حد کار کند. بدن گلبول‌های سفید را برای عکس‌العمل به جراحت­‌ها، عفونت‌ها و حتی سرطان ایجاد می‌­کند. آزمایش خون نشان می­‌دهد که سطح گلبول‌های سفید خون با استعمال سیگار و تنباکو بالا می‌­ماند. این افزایش به این معنی است که بدن ما به طور مداوم در حال مبارزه با صدمه‌­های ناشی از دود سیگار می‌­باشد. این فشار مداوم در سیستم دفاعی بدن ایجاد اختلال می­‌کند.

مواد شیمیایی در دود سیگار و تنباکو باعث التهاب و صدمه به سایر سلول‌های بدن نیز می­‌گردد و وقتی به صورت مداوم این کار ادامه یابد، سلول‌ها دیگر نمی­‌توانند خود را ترمیم کنند. همچنین افراد سیگاری می­‌توانند به بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) مبتلا شوند که درمانی ندارد. بیماران COPD به آهستگی از کمبود اکسیژن می­‌میرند. به همین دلیل این دسته از بیماران باید با مخزن اکسیژن زندگی کنند. 

اثرات دیگر دود سیگار و تنباکو

سموم دود سیگار و تنباکو می­‌تواند بلافاصله صدمه ایجاد کند. لخته شدن خون و حمله و ایست قلبی می­‌تواند با دود سیگار و تنباکو آغاز گردد. سموم موجود در دود سیگار سیستم بازیابی سلامت بدن را مختل می‌­کند. حتی کشیدن یک سیگار می‌­تواند اثر خود را بگذارد و به بدن ما لطمه بزند. نشستن در یک فضار آلوده به دود سیگار نیز می­‌تواند احتمال حمله قلبی را افزایش دهد.   

هرچه مدت زمان استعمال دخانیات بیشتر باشد صدمه بیشتری به بدن وارد می­‌کند و پس از ۲۰ سال ریسک بیماری­‌ها به شدت افزایش می‌­یابد. تحقیقات نشان داده است که چنانچه پیش از ۳۰ سالگی موفق به ترک سیگار شویم، سلامتی بدن می­‌تواند تا حدودی مانند یک  فرد غیرسیگاری گردد. در هر سنی هر چه زودتر سیگار و تنباکو را ترک کنیم بدن می­‌تواند روند بهبود را آغاز کند. البته این به معنی بهبودی تمامی عوارضی که مصرف سیگار و تنباکو ایجاد کرده است نیست.

              تفاوت ریه فرد سیگاری (پس از چندین سال) و عیر سیگاری

چگونه اعتیاد به سیگار و تنباکو شکل می‌گیرد؟

نیکوتین به شدت اعتیادآور است. این اعتیاد باعث می‌­شود که حتی فرد سیگاری نتواند آن را ترک کند. این ترک اعتیاد برای برخی سخت‌­تر است. نیکوتین همانند هروئین و کوکائین عملکرد مغز را به نحوی تغییر می­‌دهد که باعث شود تمایل بیشتر و بیشتری به آن پیدا شود. سیگار کشیدن می‌­تواند هم به صورت جسمی و هم مغزی ایجاد اعتیاد کند.

           نیکوتین بر بخش‌های مختلفی از مغز اثر اعتیادآور می‌گذارد.

              تومور سرطانی ریه بر اثر سیگار کشیدن

تومور سرطانی در ریه

سیگار کشیدن می‌­تواند در هر جای بدن ایجاد سرطان کند. ۹ نفر از هر ۱۰ نفر آدمی که از سرطان ریه می­‌میرند سیگار می­‌کشند و حدود ۳۰۰۰ نفر در سال نیز به دلیل استنشاق دود سیگار دیگران در معرض آن هستند.

ده سال پس از ترک سیگار ریسک فوت بر اثر سرطان به نصف تقلیل می­‌یابد و ترک آن در هر سنی مفید است. پس از ۵ سال از ترک سیگار احتمال ابتلا به سرطان دهان، گلو، نای و مثانه به نصف کاهش می­‌یابد. پس از ترک سیگار سرفه و خس­ خس کمتری می­‌کنیم و پس از چند ماه راحت‌تر نفس می­‌کشیم.

هر سیگاری که کشیده می­‌شود به سیستم تنفسی لطمه می‌­زند. مطالعات نشان داده است که سموم دود سیگار از لحظه‌­ای که وارد دهان می­‌رود به بدن صدمه می­‌زند. این سموم به بافت‌های داخلی نیز صدمه می‌­زند. مژک­‌هایی که در راه‌های تنفسی هستند و وظیفه انتقال مخاط به بیرون از دستگاه تنفسی را دارند صدمه دیده و نابود می­‌شوند. بنابر این بیشتر سرفه می‌­کنیم زیرا بدن مخاط بیشتری تولید می­‌کند و مژک­‌ها نیز نمی­‌توانند ریه‌­ها را تمیز کنند. لذا مخاط با سرفه از بدن خارج می­‌شود.

دود سیگار و تنباکو عامل سرطان

استعمال دخانیات می‌­تواند هزینه‌­هایی برای آینده نیز ایجاد کند. وقتی توتون به سلول‌ها صدمه می‌­زند می‌­تواند به رشد آنها به عنوان سلول سرطانی کمک کند. این امر ناشی از صدمه‌ای است که به DNA سلول وارد می‌­شود. DNA عملکرد و رشد عادی سلول را کنترل می­‌کند. وقتی DNA صدمه ببیند می­‌تواند رشد سلول را غیر عادی و خارج از کنترل کرده و تومور سرطانی ایجاد کند. سم موجود در توتون می‌­تواند ساختار سلولی را نیز تخریب کند.

به صورت معمول، سیستم ایمنی بدن به مابرای مقابله با سرطان کمک می­‌کند. تحقیقات نشان داده است که سموم موجود در سیگار مبارزه بدن با سرطان را مختل می­‌کند. در نتیجه سلول‌های سرطانی بدون وقفه رشد می‌­کنند. بنابراین سیگار کشیدن نه تنها می‌­تواند عامل بروز سرطان باشد بلکه مبارزه بدن با آن را نیز مختل می­‌کند.

تنفس دود سیگار و تنباکو در حالی که فرد به سرطان مبتلا است خطرات بیشتری به همراه دارد. تحقیقات نشان می­‌دهد که دود سیگار و تنباکو به رشد تومورهای سرطانی کمک کرده و به بهبودی ناشی از شیمی درمانی لطمه بزند.

سیگار سبک کشیدن

سیگارهای امروزی دارای نیکوتین بیشتری هستند که شرکت‌­های تولیدکننده به منظور ایجاد اعتیاد بیشتر به آن اضافه می­‌کنند. مواد اضافی و شیمیایی که شرکت‌های تولید سیگار به آن اضافه می­‌کنند اعتیاد به سیگار را تشدید می‌­کند. ممکن است فکر کنیم که سیگارهای فیلتردار یا با جرم کمتر (Low-tar) یا سبک (Light)  خطر کمتری دارند ولی مطالعات نشان داده است که این نوع سیگارها هم معتادکننده هستند سالم­تر از بقیه سیگارها نیستند.

نوجوانان نسبت به نیکوتین حساستر هستند. متأسفانه هر روز ۴۰۰۰ نوجوان برای اولین بار سیگار می­‌کشند که حدود یک و نیم میلیون نفر در سال می­‌شود. این نوجوانان نمی­‌دانند که به چه راحتی به آن معتاد می‌­شوند. اعتیاد به نیکوتین آنقدر زیاد است که هر روز ۱۰۰۰ نوجوان استعمال روزانه سیگار را شروع می­‌کنند. بیشتر معتادان به سیگار از دوران نوجوانی به آن معتاد شده‌­اند.

  خطر نارسایی تنفسی بر اثر سیگار

خطرات سیگار و تنباکو بر دستگاه تنفس

عفونت ریوی و مشکلات تنفسی نیز در سیگاری‌ها شایع است. برای بیماران مبتلا به آسم، حتی سیگار کشیدن فرد دیگری در مجاورت وی می­‌تواند به حمله شدید آسم منجر شود.

افراد غیر سیگاری در معرض دود سیگار (Second Hand Smokers) نیز از دود سیگار و تنباکو صدمه خواهند دید. برای همین لازم است تا سایر افراد از دود سیگار و تنباکو مصون بمانند. بنابر این افراد سیگاری باید سیگار را در فضای آزاد کشیده و به هیچ وجه از فضای بسته و از جمله داخل خودرو استفاده نکنند. مقادیر کم دود سیگار و تنباکو نیز بی­‌ضرر نیست. مراکز نگهداری کودکان نظیر مهدکودک‌­ها و مدارس باید از دود سیگار دور باشند. از فضاهای عمومی نظیر رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌هایی که کشیدن سیگار و تنباکو در آن­ها ممنوع است استفاده کنید. نسشتن در قسمت غیرسیگاری‌ها کافی نیست.

از دیگر خطرات سیگار و تنباکو که در این متن به آنها نپرداختیم می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• • صدمه فوری به سیستم عروق خونی
  •  تغییر شیمیایی خون
  •  حمله و ایست قلبی
  •  لطمه به سیستم تولید مثل و سلامت جنین و کودک
  • کنترل سخت‌­تر دیابت
  •  ......