به روز شده در 4 مهر 1401

کرونای طولانی‌مدت چیست؟

برخی از افرادی که به بیماری کووید-19 یا کرونا مبتلا شده‌اند، می‌توانند اثرات طولانی مدت عفونت خود را تجربه کنند، که به عنوان شرایط پس از کووید (Post-Covid Conditions: PCC) یا کرونای طولانی‌مدت شناخته می‌شود.

کرونای طولانی‌مدت را با نام‌های زیاد دیگری نیز می‌نامند، از جمله: کرونای طولانی، کووید طولانی اثر، کرونای پس از حاد، عواقب پس از عفونت حاد سارس-کووید 2 (Post-Acute Sequelae of infection:  PASC)، اثرات طولانی‌مدت کرونا، و کرونای مزمن.

کرونای طولانی‌مدت یک همه‌گیری به موازات همه‌گیری کرونا است. حتی اگر همه‌گیری کرونا همین امروز متوقف شود، همه‌گیری کرونای طولانی‌مدت به موازات آن، با ابتلای ده‌ها میلیون انسان، در حال گسترش است. میلیون‌ها بیمار با عوارض قلبی عروقی، عصبی، مغزی، تنفسی، روماتولوژی و ... از عوارض و عواقب شناخته شده یا ناشناخته کرونا، در دراز مدت، رنج می‌برند.

واقعیت‌هایی که باید بدانیم

کرونای طولانی‌مدت یک بیماری اغلب ناتوان‌کننده است که حداقل در 10٪ از مبتلایان به این بیماری رخ می‌دهد. بیش از 200 نشانه با اثرات شناسایی شده در اندام‌های مختلف ناشی از سندرم حاد تنفسی کرونا مشاهده شده است.

تخمین زده می شود که حداقل 65 میلیون نفر در سراسر جهان کرونای طولانی‌ داشته باشد (تا پایان سال 2022) بجز مواردی که به طور روزانه افزایش می‌یابد. تحقیقات زیست پزشکی پیشرفت قابل توجهی در شناسایی انواع مختلف تغییرات پاتوفیزیولوژیک و عوامل خطر و در مشخص کردن علائم بیماری داشته استکرونای طولانی‌مدت می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای از مشکلات سلامتی مداوم باشد. این شرایط می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا بیشتر طول بکشد. کرونای طولانی‌مدت به عنوان تجربه علائم مرتبط با کرونا، مانند خستگی، مه مغزی، یا مشکلات تنفسی و قلبی، علائم عصبی یا گوارشی، برای مدتی طولانی‌تر از چهار هفته پس از عفونت تعریف می‌شود.

علاوه بر این، مشابهت‌هایی با سایر بیماری‌های ویروسی مانند آنسفالومیلیت میالژیک (Myalgic Encephalomyelitis) یا سندرم خستگی مزمن، و سندرم تاکی‌کاردی ارتواستاتیک وضعیتی (Postural Orthostatic Tachycardia Syndrome) یا تغییر ضربان قلب با تغییر وضعیت فیزیکی مشاهده شده است.

کرونای طولانی‌مدت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که بیماری کرونای شدید داشته‌اند، اما هر فردی که به ویروسی که باعث این بیماری می‌شود آلوده شده باشد، می‌تواند دچار کرونای طولانی‌مدت را شود، حتی افرادی که بیماری خفیف داشته‌اند یا اصلاً علائمی از بیماری نداشته‌اند.

افرادی که علیه کرونا واکسینه نشده‌اند و آلوده می‌شوند نیز ممکن است در مقایسه با افرادی که واکسینه شده‌اند و عفونت‌های پیشرفته داشته‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کرونای طولانی‌مدت باشند.

در حالی که اکثر افراد مبتلا به کرونای طولانی‌مدت، شواهدی مبنی بر عفونت یا بیماری کرونا داشته‌اند، در برخی موارد، ممکن است یک فرد مبتلا به کرونای طولانی‌مدت، آزمایش ویروس را مثبت نکرده باشد یا متوجه نشده باشد که آلوده شده است.

کرونای طولانی‌مدت یا پس از کووید

کرونای طولانی‌مدت، طیف گسترده‌ای از مشکلات سلامتی جدید، بازگشتی یا مداوم است که افراد پس از آلوده شدن به ویروسی که باعث بیماری کرونا می‌شوند، تجربه می کنند. اکثر افراد مبتلا به کرونا در عرض چند روز تا چند هفته پس از عفونت بهبود می‌یابند، بنابراین حداقل چهار هفته پس از عفونت، شروعی است که برای اولین بار می‌توان کرونای طولانی‌مدت را شناسایی کرد. هر کسی که آلوده شده باشد می تواند  دچار کرونای طولانی‌مدت شود. اکثر افراد مبتلا به بیماری‌های پس از کووید، چند روز پس از بروز اولین علائم ابتلا به کرونا، علائم کرونای طولانی‌مدت را مشاهده کرده‌اند، اما برخی از افرادی که بعداً  کرونای طولانی‌مدت را تجربه کردند، نمی‌دانستند چه زمانی آلوده شده‌اند.

هیچ آزمایشی برای تشخیص کرونای طولانی‌مدت وجود ندارد و افراد ممکن است علائم مختلفی داشته باشند که می‌تواند ناشی از سایر مشکلات سلامتی باشد. این امر می‌تواند تشخیص کرونای طولانی‌مدت را کادر درمان دشوار کند.

علائم

افراد مبتلا به کرونای طولانی‌مدت (یا کووید طولانی‌مدت) ممکن است از علائم زیادی شکایت کنند.

افراد مبتلا به کرونای طولانی‌مدت می‌توانند طیف وسیعی از علائمی را داشته باشند که می‌تواند بیش از چهار هفته یا حتی ماه‌ها پس از عفونت ادامه یابد. گاهی اوقات علائم حتی ممکن است از بین بروند و دوباره عود کنند. کرونای طولانی‌مدت ممکن است روی همه افراد یکسان تأثیر نگذارد. افراد مبتلا به کرونای طولانی‌مدت ممکن است مشکلات سلامتی ناشی از انواع مختلف و ترکیبی از علائم را نشان دهند که در طول زمان‌های مختلف اتفاق می‌افتد. علائم اکثر بیماران به آرامی با گذشت زمان بهبود می‌یابند. با این حال، برای برخی افراد، شرایط پس از کووید ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا بیشتر پس از بیماری کرونا ادامه داشته باشد و گاهی اوقات می‌تواند منجر به ناتوانی نیز شود.

افرادی که کرونای طولانی‌مدت را تجربه می‌کنند، بیشتر از موارد زیر شکایت دارند:

علائم عمومی

• خستگی یا خستگی که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند
• علائمی که پس از تلاش جسمی یا ذهنی بدتر می‌شوند (همچنین به عنوان «بی‌حالی پس از تمرین» نیز شناخته می‌شوند)
• تب

علائم تنفسی و قلبی

• مشکل در تنفس یا تنگی نفس
• سرفه کردن
• درد قفسه سینه
• ضربان سریع یا تپش قلب

علائم عصبی

• مشکل در فکر کردن یا تمرکز (که گاهی اوقات به عنوان "مه مغزی" شناخته می‌شود)
• سردرد
• مشکلات خواب
• سرگیجه هنگام ایستادن (سبکی سر)
• احساس سوزن و سوزن
• تغییر در بو یا طعم
• افسردگی یا اضطراب

علائم گوارشی  

• اسهال
• دل درد

علائم دیگر

• درد مفاصل یا عضله
• کهیر
• تغییرات در چرخه‌های قاعدگی

کرونا اثرات عصبی متفاوتی از خود به جا می‌گذارد

علائمی که توضیح و مدیریت آنها سخت است

برخی از افراد مبتلا به کرونای طولانی‌مدت ، علائمی دارند که با آزمایش توضیح و تفسیر نمی‌شوند.

افراد مبتلا به کرونای طولانی‌مدت ممکن است علائمی داشته باشند یا همچنان به علائمی ادامه دهند که توضیح و مدیریت آن دشوار است. ارزیابی‌های بالینی و نتایج آزمایش‌های معمول خون، عکس‌برداری با اشعه ایکس قفسه سینه، و الکتروکاردیوگرام ممکن است طبیعی باشد. علائم مشابه علائم گزارش شده توسط افراد مبتلا انسفالومیلیت میالژیک یا سندرم خستگی مزمن و سایر بیماری‌های مزمن ناشناخته است که ممکن است پس از عفونت‌های دیگر رخ دهند. افرادی که دارای این علائم غیرقابل توضیح هستند ممکن است با تشخیص اشتباه مواجه شوند.

شرایط سلامتی

برخی از افراد پس از بیماری کرونا در شرایط سلامتی جدیدی قرار می‌گیرند.

برخی از افراد، به‌ویژه آنهایی که مبتلا به کرونای شدید بوده‌اند، اثراتی که در چند عضو مختلف بدن مشاهده می‌شود یا علائمی از شرایط خودایمنی را بروز می‌دهند که ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها پس از بیماری کرونا طول بکشد. اثرات چند عضوی می‌تواند بسیاری از سیستم‌های بدن از جمله قلب، ریه، کلیه، پوست و مغز را درگیر کند. در نتیجه این اثرات، افرادی که مبتلا به کرونا بوده‌اند، در مقایسه با افرادی که کرونا نداشته‌اند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های جدید سلامتی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، یا بیماری‌های عصبی باشند.

افرادی که هر گونه بیماری شدید را تجربه می‌کنند ممکن است دچار مشکلات سلامتی شوند

افرادی که هر گونه بیماری شدید، بستری شدن در بیمارستان یا درمان را تجربه می‌کنند ممکن است دچار مشکلاتی مانند سندرم مراقبت‌های پس از درمان یا (Post-Intensive Care Syndrome: PICS) شوند.

PICS به اثرات سلامتی اشاره دارد که ممکن است زمانی که فرد در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) است شروع شود و ممکن است پس از بازگشت فرد به خانه باقی بماند. این اثرات می‌تواند شامل ضعف عضلانی، مشکلات تفکر و قضاوت و علائم اختلال استرس پس از سانحه (post-traumatic stress disorder: PTSD) باشد. PTSD شامل واکنشهای طولانیمدت به یک رویداد بسیار استرس‌زا است. برای افرادی که به دنبال تشخیص کرونا، PICS را تجربه می‌کنند، تعیین اینکه آیا این مشکلات ناشی از یک بیماری شدید، خود ویروس یا ترکیبی از هر دو هستند، دشوار است.

در چه افرادی احتمال بیشتری برای ابتلای به کرونای طولانی‌مدت وجود دارد؟

برخی از افراد ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به کرونای طولانی‌مدت باشند.

محققان در تلاش هستند تا بفهمند کدام افراد یا گروه‌هایی از افراد بیشتر به کرونای طولانی‌مدت مبتلا می‌شوند و چرا. مطالعات نشان داده است که برخی از گروه‌های مردم ممکن است بیشتر تحت تأثیر کرونای طولانی‌مدت باشند. اینها نمونه‌هایی از گروه‌هایی هستند که ممکن است بیشتر از سایر گروه‌ها (و نه فهرستی جامع) در معرض خطر ابتلا کرونای طولانی‌مدت باشند:

• افرادی که بیماری کرونای شدیدتری را تجربه کرده‌اند، به‌ویژه افرادی که در بیمارستان بستری شده‌اند یا به مراقبت‌های ویژه نیاز داشته‌اند.
• افرادی که قبل از کرونا شرایط بیماری زمینه‌ای داشته‌اند.
• افرادی که واکسن کرونا دریافت نکرده‌اند.
• افرادی که سندرم التهابی چند سیستمی (Multisystem Inflammatory Syndrome: MIS) را در طول دوره ابتلا به بیماری کرونا یا بعد از آن داشته‌اند.

نابرابری‌های بهداشتی ممکن است بر جمعیت‌های در معرض خطر ابتلا به کرونای طولانی‌مدت تأثیر بگذارد

برخی از افراد به دلیل محل زندگی یا کارشان یا به دلیل اینکه نمی‌توانند مراقبت‌های بهداشتی دریافت کنند، در معرض افزایش خطر ابتلا به کرونا هستند. نابرابری‌های بهداشتی ممکن است برخی از افراد از گروه‌های اقلیت نژادی یا قومی و برخی افراد دارای معلولیت را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کرونای طولانی‌مدت قرار دهد. دانشمندان در حال تحقیق در مورد برخی از عواملی هستند که ممکن است این جوامع را در معرض خطر بالاتر ابتلا یا ابتلا به کرونای طولانی‌مدت قرار دهد.

تفاوت در دسترسی یه امکانات بهداشتی در نگاه عدالت‌گرا، انصاف‌گرا، واقعیت و لیبرالیسم (به ترتیب از چپ به راست)

پیشگیری از کرونای طولانی‌مدت

بهترین راه برای جلوگیری از کرونای طولانی‌مدت، محافظت از خود و دیگران در برابر آلوده شدن است. برای افرادی که واجد شرایط هستند، واکسن زدن و به‌روز ماندن واکسن‌های ضد کرونا می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری و محافظت در برابر بیماری‌های شدید کمک کند.

زندگی با کرونای طولانی‌مدت

زندگی با کرونای طولانی‌مدت ممکن است سخت باشد، به خصوص زمانی که هیچ پاسخ یا راه حلی فوری برای آن وجود نداشته باشد.

با این حال، افرادی که کرونای طولانی‌مدت را تجربه می‌کنند، می‌توانند با برخی اقدامات با کمک به بهبود علائم و کیفیت زندگی، شرایط این دوره را برای خود و اطرافیان تسهیل کنند. نظام بهداشت و درمان ملی بریتانیا در برنامه بهبود از کرونای خود، بخصوص به افرادی که به درمان بیمارستانی نیاز پیدا کرده‌اند سه توصیه می‌کند:

• سرِ صبر کارهایتان را بکنید، به خودتان فشار نیاورید و حتما زیاد استراحت کنید.
• کارهای روزانه خود را طوری برنامه‌ریزی کنید که کارهای خسته‌کننده در طول هفته پخش شوند.
• الویت‌بندی کنید، فکر کنید ببینید کدام کارها را فعلا می‌توانید به تعویق بیندازید.

توصیه شده اگر سرعت بهبود مطابق انتظارتان نیست با پزشک مشورت کنید.

اگرچه به نظر می‌رسد شرایط پس از کووید در کودکان و نوجوانان نسبت به بزرگسالان کمتر شایع است، اما اثرات طولانی‌مدت پس از کرونا در کودکان و نوجوانان نیز رخ می‌دهد.

داده‌های مربوط به کرونای طولانی‌مدت

تخمین نسبت افرادی که مبتلا به کرونا بوده‌اند و کرونای طولانی‌مدت را تجربه می‌کنند می‌تواند متفاوت باشد:

• 3 ٪ در یک ماه یا بیشتر پس از عفونت
• 5 ٪ در سه ماه یا بیشتر، بر اساس گزارش خود
• بیش از 30 ٪ پس از 6 ماه در بین بیماران بستری در بیمارستان

دانشمندان همچنین در حال یادگیری بیشتر در مورد چگونگی تأثیر انواع جدید ویروس بر علائم پس از  بیماری کرونا هستند. هنوز مطالعات در زمینه شناسایی گروه‌های خاصی که در معرض خطر بالاتری هستند شرایط مختلفی که در پی کرونای طولانی‌مدت تجربه می‌کنند ادامه دارد.

منبع

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/long-term-effects/index.html