اثر تغذیه بر سلامت دستگاه تنفس

copd چیست
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
ژوئن 8, 2019
سرطان ریه
سرطان ریه، علل، تشخیص و درمان
آگوست 9, 2019
 

اثر تغذیه بر سلامت دستگاه تنفس 

الگوهای غذایی مختلف با ریسک بیماری‌های تنفسی مرتبط هستند. یافته‌­های مطالعات، مؤید اثر تغذیه بر سلامت دستگاه تنفس بوده و اثرات مثبت پیشگیرانه رژیم غذایی مدیترانه‌­ای بر بیماری‌های آلرژیک دستگاه تنفسی را تأیید می‌کند. این رژیم بر مصرف زیاد غذاهای گیاهی (با حداقل فراوری) نظیر میو­ه‌ها، سبزیجات، نان، غلات، حبوبات، ……. و مغزها، مصرف کم تا متوسط لبنیات، ماهی، مرغ و مصرف کم گوشت قرمز می‌­باشد. جایگزینی روغن زیتون در ترکیب غذایی رژیم غذایی باعث می‌­شود تا علاوه بر چربی­‌های اشباع شده (در اصطلاح، چربی از نوع بد) چربی کلی خون را نیز کاهش دهد.

درباره‌ی دستگاه تنفس چه می‌دانید؟
رژیم غذایی مدیترانه ای یکی از سالمترین رژیم های غذایی برای سلامتی است.

      هرم رژیم غذایی مدیترانه‌ای

 

رژیم‌های غذایی

مطالعات مختلفی که در مورد رژیم غذایی مدیترانه­‌ای انجام شده نشان داده است که این رژیم با افزایش واکنش آلرژیک رابطه عکس دارد. همچنین این نوع رژیم برای دوره بارداری نیز مناسب می‌باشد. یک مطالعه در اسپانیا نشان داده است که رژیم مدیترانه‌ای در دوره بارداری بر پیشگیری از خس­ خس مداوم و فزاینده همراه با واکنش آلرژیک در کودکان زیر 6.5 سال تأثیر مثبت دارد. مطالعه دیگری در ژاپن نیز نشان داده است که رژیم غذایی مدیترانه‌‌­ای بر کنترل آسم در کودکان تأثیر مثبت دارد. البته شواهد کمتری در این خصوص برای بزرگسالان وجود دارد.

رژیم غذایی غربی که در کشورهای غربی رایج است، با مشخصه غلات فراوری شده، گوشت قرمز، دسر و شیرینی، سیب زمینی سرخ کرده و محصولات لبنی پرچرب شناخته می ­شود.

رژیم غذایی غربی

نامناسب بودن رژیم غذایی غربی

 

خطرات مصرف فست فود 

علاوه بر آن، در کودکان، افزایش مصرف فست‌فودها نظیر همبرگر و عادات غذایی دیگر مثل مصرف اسنک‌های پرنمک با آسم و خس خس و تحریک‌پذیری راه‌های هوایی ارتباط دارد. همچنین نشان داده شده است که در بزرگسالان رژیم غذایی غربی باعث افزایش تناوب حملات آسمی می‌گردد. ولی با ریسک ابتلا به آسم ارتباطی ندارد. علاوه بر آن، غذاهای فست فود چرب التهاب راه‌­های هوایی را بدتر می‌کند. در حالی که این رژیم غذایی آسم در کودکان و بزرگسالان را بدتر می‌کند ولی ارتباطی بین رژیم غذایی غربی در دوران حاملگی و ریسک آسم در نوزادان مشاهده نشده است. مطالعات دیگر نشان داده است که این رژیم با افزایش ریسک ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) همراه است.
 
 
منع مصرف فست فودها

   منع مصرف فست فودها

به طور خلاصه، رژیم غذایی مدیترانه‌­ای برای کودکان اثر محافظتی دارد درحالی که ادله کمتری برای منافع آن در رژیم غذایی دوران بارداری مشاهده گردیده است. شواهد بیان می کند که رژیم غذایی غربی ریسک آسم در کودکان را افزایش می­‌دهد و پیامدهای بدی برای بزرگسالان مبتلا به آسم دارد و همچنین با ریسک بیماری انسداد مزمن ریوی مرتبط است.

 

آیا مصرف میوه و سبزیجات خوب است؟

مصرف میوه و سبزیجات می‌­تواند بر شرایط دستگاه تنفس اثر مثبت بگذارد. این امر به وجود مواد مغذی نظیر آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و … مرتیط می‌­باشد. مکانیزمی که اثر مثبت این مواد مغذی بر دستگاه تنفس را نشان می­‌دهد در ادامه بیان می‌­گردد. مطالعات نشان داده است که مصرف میوه بر کاهش شیوع خس خس و مصرف سبزیجات پخته بر کاهش شیوع خس خس و آسم در کودکان مدرسه‌ای بین 8 تا 12 سال اثر مثبت دارد.

 

سبزیجات و آسم 

علاوه بر آن مصرف کم سبزیجات با آسم در کودکان مرتبط می­‌باشد. مطالعاتی که انجام شده است نشان می‌­دهد که مصرف زیاد میوه و سبزیجات برای ۳ ماه یا بیشتر ریسک وخیم‌­تر شدن آسم را کاهش می‌دهد. همچنین مصرف بالای میوه و سبزیجات ریسک خس خس در کودکان را کاهش می­‌دهد. به عبارتی دیگر مصرف میوه و سبزیجات بر کاهش ریسک آسم در کودکان و بزرگسالان تأثیر دارد.

همچنین افزایش مصرف میوه و سبزیجات می‌­تواند اثر محافظتی بر پیشگیری از  پیشرفت COPD و کاهش عملکرد ریه داشته باشد. تحقیقات نشان می‌­دهد که برای مشاهده تأثیر مثبت افزایش مصرف میوه و سبزیجات، باید دوره زمانی کافی (حدوداً ۲-۳ سال) از تغییر رژیم گذشته باشد.

 

اسیدهای چرب امگا۳ (Omega 3 Fatty Acids) و ماهی

اسیدهای چرب اشباع نشده امگا 3 که از منابع دریایی یا مکمل‌های غذایی به دست می‌آیند دارای خواص ضد التهابی هستند. مشاهدات متناقضی در مورد ارتباط بین مصرف امگا 3 یا ماهی و شرایط تنفسی در کودکان گزارش شده است. همچنین برخی مطالعات دیگر نشان می‌­دهد که مصرف ماهی‌های چرب تاثیر منفی بر آسم می‌­گذارد.

 

تاثیر امگا 3 بر ریه

در برخی مطالعات نشان داده شده است که مصرف امگا 3 یا ماهی در بزرگسالان به بهبود عملکرد ریه‌ها کمک می‌کند و ریسک ابتلا به آسم و خس خس را کاهش می‌­دهد اما این مطلب در همه گزارشات تأیید نشده است و شواهد کافی برای تجویز امگا 3 به بیماران مبتلا به آسم وجود ندارد. همچنین مصرف امگا 3 در مادران باردار باعث می‌گردد تا ریسک ابتلا به آسم در کودکان زیر 5 سال کاهش یابد. امگا 3 بر کاهش ریسک گسترش COPD اثر مثبت دارد.

رژیم غذایی می‌تواند عامل تعدیل‌کننده مهم برای گسترش، پیشرفت و مدیریت بیماری‌های انسدادی ریوی نظیر آسم و بیماری‌های مزمن انسدادی ریه باشد و امروزه مورد توجه بیش از پیش متخصصین این حوزه قرار گرفته است. شواهد قابل توجهی بر اهمیت رژیم خوراکی بر بیماری‌های انسدادی ریوی هم در مراحل اولیه و توسعه بیماری و هم مدیریت و پیشرفت بیماری حکایت می‌کند.

این بیماری‌های ریوی با التهابات سیستمی انسداد راه‌های هوایی، اختلال در عملکرد ریه و تشدید عوارض ماندگار بیماری و مرگ ناشی از آن مرتبط است. علاوه بر اینکه هزینه‌های هنگفت مالی نیز به بیمار و اطرافیان وی تحمیل می‌کند.

درمان‌های دارویی همچنان حرف اول را در درمان بیماری‌های ریوی می‌زنند و در زمانی که این درمان‌ها در حال پیگیری هستند بهبود رژیم غذایی می‌تواند نقش مهمی در کمک به مدیریت بیماری و جلوگیری از آن داشته باشد. ارزیابی الگوهای تغذیه در مطالعات تجربی در طی دوره‌های مختلف عمر افراد و مراحل مختلف بیماری نقش آن را در بیماری‌های ریوی بیش از پیش آشکار کرده است. یک رژیم غذایی متعادل سرشار از مواد مغذی ریسک بیماری‌های ریوی را کاهش می‌­دهد. همچنین ممکن است شرایط مبتلایان به برخی بیماری­‌های ریوی را نیز بهبود بخشد.

 

 

رژیم غذایی نامناسب می­‌تواند اثر منفی بر سلامتی ریه­‌ها داشته باشد و منجر به موارد زیر شود:

  • التهاب راه­‌های هوایی
  • واکنش آلرژیک
  • استرس اکسیدکنندگی
  • چاقی اثرگذار بر مشکلات تنفسی

 

اثر مثبت بر سلامتی ریه­‌ها

  • مقابله با استرس اکسیدکنندگی
  • اثرات ضد التهابی
  • داشتن وزن متعادل
  • کمک به آرام کردن راه‌های هوایی
  •  کاهش خطر ابتلا به سرطان
درباره‌ی سرطان ریه چه می‌دانید؟

 

التهاب (Inflammation)

التهاب پاسخ عادی بدن سالم به مواد خارجی است. علائم آن عبارتند از : سرخی، تورم، درد و داغی. مشخصه التهاب ریه­‌ها نیز تورم و تحریک­‌پذیری بالای راه‌های هوایی است. چنانچه دستگاه تنفس به مدت طولانی در معرض مواد خارجی قرار گیرد به التهاب دراز مدت منجر می‌­شود که خود می‌­تواند به COPD بینجامد. یک سیستم ایمنی خیلی حساس (نظیر سیستم ایمنی افراد مبتلا به آسم) حتی به مواد بی‌‌ضرر نیز واکنش نشان می‌دهد.

 

واکنش آلرژیک (Allergic Response)

واکنش آلرژیک پاسخ سیستم ایمنی بدن به موادی است که به صورت کلی مضر نیستند مثل گرده گیاهان. این امر به التهاب منجر به صدمه به لایه رویی راه‌های هوایی شده یا موجب سفتی عضلات می‌­گردد. این عوامل باعث تنگ­تر شدن راه­‌های هوایی می­‌شوند.

 

استرس اکسیدکنندگی (Oxidative stress)

ما هر روز 15 متر مکعب هوا تنفس می‌­کنیم. عوامل بسیاری در هوای تنفسی ما وجود دارد که بر سلامت ریه‌­ها اثر می­‌گذارد، مثل دود سیگار، آلودگی هوا و عوامل بیماری‌زا. این عوامل می­‌توانند از طریق فرایند اکسیدکنندگی به ریه‌ها لطمه بزنند. اکسیژن یکی از موادی است که در طی فرایند تولید انرژی در سلول­‌های بدن استفاده می‌­شود. در این فرایند موادی تولید می‌­شود که به آن­ها رادیکال آزاد می­‌گویند. در برخی موارد نیز سیستم ایمنی بدن این رادیکال­‌های آزاد را برای خنثی کردن ویروس‌­ها و باکتری­‌ها تولید می­‌کند.

به هر صورت، عوامل محیطی نظیر آلودگی هوا، دود سیگار و عفونت‌ها می­‌توانند سطح رادیکال‌های آزاد در بدن را بالا ببرند. اگر میزان این رادیکال‌­های آزاد در بدن بیش از حد افزایش یابد می‌­توانند به سلول‌ها، بافت‌ها یا ارگان‌های بدن صدمه بزنند و این فرایندی است که به آن استرس اکسیدکنندگی می­‌گویند.

درباره‌ی دود سیگار و اثرات منفی آن بر ریه چه می‌دانید؟

 

چگونه یک رژیم متعادل می­‌تواند اثر منفی بر سلامتی ریه­‌ها داشته باشد؟

نمک

میزان مجاز مصرف نمک 5-6 گرم در روز است ولی بیشتر مردم بیش از این مقدار مصرف می­‌کنند. مصرف بالای نمک می‌­تواند اثرات آسمی بر راه‌های هوایی داشته و آنها را سخت کند، جریان خون در ریه‌ها را کاهش دهد و برخی فرایندهای عادی ریه­‌ها را مختل سازد.

منابع نمک:

مصرف مستقیم نمک خوراکی و بسیاری از مواد غذایی روزمره و به خصوص مواد غذایی فراوری شده.

اسیدهای چرب ترانس و امگا 6 (Trans- and omega-6 fatty acids)

اسیدهای چرب از فرایند های صنعتی روغن‌های غیر اشباع بدست می­‌آید که باعث می‌­شود روغن در فرایند تولید مواد غذایی پایدار بماند و مواد غذایی بتوانند تاریخ مصرف طولانی‌تری داشته باشند. اسیدهای چرب ترانس نه برای بدن لازم هستند و نه سودی برای سلامتی ما دارند. امروزه اثر منفی اسیدهای چرب ترانس یر بیماری­ های قلبی کاملاً  آشکار شده است.

هرچند اسیدهای چرب امگا 6، برای رژیم غذایی ما ضروری هستند اما در مقایسه با اسیدهای چرب امگا 3 بسیار بیشتر مصرف می­‌شوند.  وجود امگا 6 زیاد در رژیم غذایی به بیماری­‌های قلبی منجر می‌­شود. اسیدهای چرب ترانس و امگا 6 اضافه بر نیاز بدن می­‌توانند بر ریه‌­ها اثر منفی بگذارند. این اثر از طریق واکنش التهابی ریه­‌ها و آمادگی برای عفونت صورت می­‌پذیرد.

منابع اسیدهای چرب ترانس و امگا 6

اسیدهای چرب ترانس: مواد غذایی پخته شده مثل بیسکویت و کیک و فست فودها

اسیدهای چرب امگا 6: گیاهان روغنی مثل روغن آفتابگردان، ذرت یا بادام زمینی

 افزودنی‌های خوراکی  (Food Additives)

افزودنی‌های خوراکی می‌­توانند محرک حمله آسم باشند. مثل تارتازین که برای رنگ زرد غذا استفاده می‌­شود یا منوسدیم گلوتامات که برای خوش طعم کردن میان­ وعده­‌ها و سولفیت‌­ها که به عنوان مواد محافظ در غذاهای فراوری شده مورد استفاده قرار می‌­گیرند.                  

منابع افزودنی‌های خوراکی

تارتازین در نوشابه‌های گازدار رنگی، سوپ‌های آماده، سس‌ها و شیرینی‌جات، سولفیت‌­ها در شراب، آب میوه‌­ها، ماهی کنسرو شده و میوه‌‌های خشک، منو سدیم گلوتامات در سس سویا، سوپ­‌های بسته‌بندی ­شده و عصاره گوشت.  

 

مواد غذایی مطلوب

اسیدهای چرب امگا 3 ( Omega-3 fatty acids)

این نوع اسیدهای چرب برای سلامتی ضروری هستند و در رژیم غذایی اکثر مردم کم هستند. اسیدهای چرب امگا 6 نیز ضروری هستند ولی بیش از اندازه مصرف می­‌شوند. میزان ایده‌­آل مصرف امگا 6 به امگا 3 باید 4 به 1 باشد. هرچند در رژیم غذایی مدرن این نسبت 20 به 1 شده است. اسیدهای چرب امگا 3 برای کنترل رشد سلول‌های سرطانی مفید هستند.

اسیدهای چرب امگا 3 همچنین اثرات ضدالتهابی داشته و تولید سلول‌هایی که در واکنش‌­های آلرژیک و آسمی مؤثر هستند را کاهش می‌دهند.

منابع اسیدهای چرب مفید:

روغن ماهی و صدف، سویا و سبزی­‌های برگدار

منیزیم

چهارمین ماده معدنی در بدن ما منیزیم است و وجود آن برای سلامتی ضروری است. منیزیم به کار آنزیم­‌ها کمک می­‌کند. آنزیم­‌ها کاتالیست‌ های بیولوژیکی برای افزایش سرعت واکنش‌­های شیمیایی بدن ما هستند. منیزیم می­‌تواند به آرام کردن ماهیچه‌های راه‌­های هوایی و همچنین به مبارزه بدن با عفونت کمک کند.

منابع منیزیم:

انواع مغزها مانند گردو، بادام و ...، حبوبات، غلات، هویج، اسفناج و غذاهای دریایی

 

رژیم متعادل چیست؟

یک رژیم غذایی متعادل حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و ماهی ریسک ابتلا و گسترش بیماری­‌های ریوی به خصوص آسم و COPD را کاهش می‌­دهد. گرچه مطالعه بر اثرات رژیم غذایی بر سلامت دستگاه تنفس همچنان ادامه دارد ولی روشن است که موراد زیر به سلامت این دستگاه کمک بسیاری می‌­کند: رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجان و ماهی مصرف کم نمک اجتناب از اسیدهای چرب ترانس و امگا 6 ثابت نگه داشتن وزن مناسب ورزش متناسب.

 

آنتی‌اکسیدان‌ها و استرس اکسیدکنندگی

آنتی‌اکسیدان‌های رژیم غذایی عامل مهمی در پیشگیری از اثرات تخریبی استرس اکسیدکنندگی در راه‌های هوایی می‌باشند. استرس اکسیدکنندگی به وسیله عوامل مختلفی مثل، آلودگی هوا، محرک­‌های هوایی و واکنش سلولی به التهاب راه‌­های هوایی ایجاد می­‌شود. آنتی‌اکسیدان­‌ها که شامل ویتامین C، ویتامین E، فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها می‌­باشند در میوه‌ها و سبزیجات، مغزجات (گردو، بادام، فندق و ...)، روغن­‌های گیاهی، کاکائو و چای سبز به وفور وجود دارد. آنتی‌اکسیدان­‌ها اثرات مفیدی بر سلامت دستگاه تنفس دارند که از مرحله جنینی شروع شده و در کودکی تا بزرگسالی و دوره بارداری زنان ادامه دارد.

آنتی‌اکسیدان‌ها همچنین برای آسم در دوران بارداری مهم هستند به ویژه آنکه استرس‌های اکسیدکنندگی در طی دوره حاملگی افزایش می‌یابند. در طی دوران حاملگی در زنان مبتلا به آسم نسبت به زنان حامله غیر مبتلا نیاز بیشتری به افزایش آنتی‌اکسیدان در خون در جریان و جفت جنین وجود دارد.

همچنین دریافت آنتی‌اکسیدان در زنان مبتلا به آسم برای رشد جنین مؤثر است. تحقیقات نشان می­‌دهد که مقادیر کم آنتی‌اکسیدان در رژیم غذایی این زنان به کاهش رشد جنین منجر می‌شود. دریافت ویتامین E، ویتامین D، شیر، پنیر و کلسیم در دوران حاملگی بر کاهش خس خس در طفولیت اثر مثبت دارد، در حالی که ویتامین C با احتمال افزایش خس خس در دوران طفولیت همراه است. آنتی‌اکسیدان‌ها و از جمله لیکوپن اثرات مثبتی بر شرایط و دستگاه تنفس دارند.

مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان

                مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان

علیرغم اثرات مثبت ویتامین C بر سلامت دستگاه تنفس، مصرف مکمل‌های ویتامین C این خاصیت را در کاهش ریسک آسم نشان نمی‌دهند. که احتمالاً به دلیل وجود سایر مواد مغذی در مواد طبیعی و عدم وجود آنها در مکمل‌ها می‌باشد. همچنین ویتامین C بر ابتلا و درمان COPD نیز اثر مثبت دارد.

ویتامین E نیز به صورت هم افزایی با ویتامین C در خنثی ساختن استرس اکسیدکنندگی عمل می‌کند.

فلاونوئیدها

منابع سرشار فلاونوئید

                    منابع سرشار فلاونوئید

فلاونوئیدها آنتی‌اکسیدان‌های بالقوه بوده و اثرات ضد التهابی و ضد آلرژی و همچنین اثرات مثبت بر جلوگیری از پیشرفت آسم نیز دارند. مشاهده شده است که مصرف مواد غذایی سرشار از فلاونوئیدها مثل سیب با کاهش ابتلا به آسم یا کاهش شدت آن در ارتباط است. همچنین در یک مطالعه نشان داده شده است که مصرف سیب در دوران بارداری اثرات مثبتی بر کاهش ابتلا به آسم در 5 سال اول بعد از تولد دارد و به نظر می‌رسد که این مسئله به دلیل وجود فلاونوئید فراوان در سیب است.

درباره‌ی راهکارهای ساده حفظ سلامتی ریه‌ها چه می‌دانید؟

 

ویتامین D

هرچند مکانیزم عمل ویتامین D بر سلامت دستگاه تنفس به درستی شناخته نشده است اما این اثر مثبت وجود دارد. گرچه تابش آفتاب منبع اصلی ویتامین D است ولی از طریق رژیم غذایی و مکمل­‌ها نیز قابل دریافت است. تحقیقات نشان داده است که کمبود ویتامین D با آغاز، پیشرفت و تشدید عفونت دستگاه تنفس، آسم و COPD ارتباط دارد. در کودکان نیز مقادیر پایین ویتامین D با تشدید آسم مرتبط است. همچنین مطالعات نشان می‌دهد که کاهش مصرف ویتامین D به مدت 18 هفته با کاهش عملکرد ریه و خس خس کودکان زیر 6 سال همراه بوده و ریسک آسم را در پسرها افزایش می‌دهد.

منابع مؤثر ویتامین D

                             منابع مؤثر ویتامین D

سطح ویتامین D خون با عملکرد ریه در بیماران COPD مرتبط است. از آنجایی که ویتامین D اثر مثبتی بر کاهش عفونت‌های ریوی دارد بنابر این نقش مهمی در تشدید COPD ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریال دارد.

 

مواد معدنی (Minerals)

برخی مواد معدنی نیز اثرات محافظتی بر دستگاه تنفس دارند. در کودکان افزایش مصرف منیزیم، کلسیم و پتاسیم با شیوع آسم رابطه معکوس دارد. همچنین تأثیر مثبتی بر اتساع برونش در آسم دارد. رژیم غذایی با منیزیم پایین با اثرات منفی بر ماهیچه‌های صاف بونشی در آسم شدید همراه است. مطالعات جسته و گریخته‌ای نیز بر اثرات وجود سایر مواد معدنی مثل سلنیم، کلسیم یا آهن رژیم غذایی انجام پذیرفته است لیکن مصرف آنها بیشتر به صورت غذایی توصیه می شود  و نه مکمل.

 

دیدگاه ها بسته شده است

درخواست مشاوره