سرفه یک عکس‌­العمل مهم دستگاه تنفس است که به پاک شدن راه‌­های هوایی (نای و نایژه) کمک می­‌کند. همچنین کمک می­‌کند تا از ورود اشیاء یا مواد غذایی که می­‌توانند برای راه‌­های هوایی یا شش­‌ها مشکل ایجاد کنند جلوگیری شود. طبیعی است که ما برخی اوقات سرفه کنیم اما گاهی سرفه نشانه یک بیماری یا وجود شرایط خاصی است که نیازمند بررسی یا درمان می‌­باشد.

برخی سرفه­‌ها را سرفه­‌های خشک می‌نامند زیرا خلط به همراه ندارند. سایر سرفه‌ها، سرفه­‌های خلط­‌دار هستند. برخی سرفه‌­ها ملایم هستند و مشکل جدی ایجاد نمی­‌کنند. سرفه‌های شدید می‌­توانند مشکل تنفسی ایجاد کنند.

چه چیزی باعث سرفه می­‌شود؟

دلایل معمول سرفه در بزرگسالان به شرح زیر است:

• عفونت راه‌­های هوایی یا شش‌­ها (حتی یک سرماخوردگی ساده می‌تواند چنین مشکلی ایجاد کند)
• ترشحات پشت حلق – این نوع ترشحات وقتی ایجاد می­‌شوند که ترشحات بینی به پشت حلق راه پیدا کند. ترشحات پشت حلقی وقتی رخ می­‌دهد که فرد دچار موارد زیر باشد.

        - سرماخوردگی

        - انواع آلرژی

      - عفونت سینوسی – سینوس­‌ها نواحی حفره‌ای در استخوان­‌های صورت هستند که به بینی راه دارد.

سینوس‌ها حفره‌هایی در میان استخوان‌های صورت هستند.

• شرایط ریه‌ها، نظیر آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) می‌­توانند تنفس را سخت کنند. COPD معمولاً با استعمال دخانیات ایجاد می‌­شود.
• برگشت اسید معده- برگشت اسید وقتی روی می­‌دهد که اسید معده به مری باز می‌­گردد (مری لوله‌ای است که غذا را از دهان به معده می‌­رساند).
• یک اثر جانبی از فشار خون
• استعمال دخانیات

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر موارد زیر را مشاهده کردید با پزشکتان تماس بگیرید.

• مشکل تنفسی یا خس­ خس
• تب یا درد در سینه
• سرفه خونی یا خلط زرد یا سبز
• سرفه شدید به حدی که باعث استفراغ گردد
• سرفه به مدتی بیشتر از 10 روز
• سرفه به همراه کاهش وزن

آیا به آزمایش نیاز داریم؟

احتمالاً برای تشخیص دلیل سرفه نیاز به تست­‌هایی وجود دارد. پزشک بر مبنای نشانه‌ها و سایر فاکتورها تصمیم به انجام تست مورد نیاز می­‌گیرد. این ممکن است

• یک عکس رادیولوژی ساده سینه
• تست‌­های تنفسی مثل اسپیرومتری یا بادی باکس
• تست آلرژی پوستی به منظور تشخیص عامل حساسیت‌­زا
• سی‌تی‌اسکن از سینه یا ریه‌ها
• معاینه بینی، سینوس، راه­‌های هوایی یا ریه‌ها
• تست تشخیص برگشت اسید

آیا کاری هست که برای رهایی از سرفه انجام دهیم؟

برای بهبود سرفه می­‌توان اقدامات زیر را انجام داد.

• استفاده از دستگاه تولید بخار آب
• برخی داروهایی که نیاز به تجویز پزشک ندارند یا مکیدن آب نبات
• قطع استعمال دخانیات
• اجتناب از تماس با عوامل حساسیت‌زا         
• رعایت فاصله زمانی کافی بین غذا خوردن و خوابیدن

بدیهی است که در صورت تداوم سرفه یا مشاهده علائمی که قبلاً به آن اشاره شد حتماً به پزشک مراجعه شود.

سرفه چگونه درمان می­‌شود؟

• برخی عفونت‌­ها به وسیله باکتری ایجاد می‌­شوند و برخی به وسیله ویروس. عفونت­‌های ناشی از باکتری با آنتی‌­بیوتیک درمان می‌شوند ولی عفونت­‌های ویروسی اینگونه نیستند.
• ترشحات پشت حلق به وسیله داروهای مختلف یا اسپری بینی کنترل می‌شوند.
• آسم و COPD اغلب با داروهای استنشاقی مدیریت می‌­شوند.
• برگشت اسید معده با دارو کنترل می­‌گردد.
• در مواردی که سرفه ناشی از مصرف داروهای کنترل فشار خون است، تعویض دارو حتماً با تجویز پزشک صورت گیرد.

سرفه در کودکان

علل عمومی سرفه در کودکان عبارتند از:

• عفونت راه‌­های هوایی یا شش­‌ها (حتی یک سرماخوردگی ساده می‌­تواند چنین مشکلی ایجاد کند)  
• بلعیدن شیء و فرو رفتن آن در راه‌­های هوایی
• آسم
• برخی مشکلات ریوی که در هنگام تولد با نوزاد همراه هستند
• سرفه شبانه

در موارد زیر به پزشک مراجعه شود

• چنانچه کودک زیر 4 ماه باشد
• در صورت مشکل تنفسی، تنفس با صدا یا تند تند نفس زدن
• چنانچه بعد از بلعیدن شی یا غذا سرفه کند. حتی اگر چیزی را چند روز قبل یا چند هفته قبل بلعیده باشد
• سرفه خونی یا همراه با خلط زرد یا سبز
• خودداری از نوشیدن برای مدت طولانی
• تب و کاهش فعالیت فیزیکی
• سرفه منجر به استفراغ
• سرفه­ ای که بیش از 2 هفته به طول انجامد.

آیا کاری هست که بتوانیم برای کودکان انجام دهیم؟

• نوشاندن مایعات فراوان
• استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز
• نشاندن آنها در حمام با بخار کافی
• از داروهای بدون نیاز به نسخه استفاده نکنیم. به خصوص وقتی که کودک زیر 6 ماه باشد.
• تا 18 سالگی از آسپیرین استفاده نشود. مصرف آسپیرین در افراد با سن پایین می­‌تواند ایجاد خطر جانی بکند.

سرفه در کودکان چگونه درمان می­‌شود؟

عفونت‌­ها به وسیله باکتری ایجاد می­‌شوند و برخی به وسیله ویروس. عفونت‌های ناشی از باکتری با آنتی‌­بیوتیک درمان می‌شوند. ولی عفونت‌­های ویروسی اینگونه نیستند و اغلب با استفاده از داروهای استنشاقی (اسپری‌های تنفسی) و یا خارج کردن شیء وارد شده به دستگاه تنفسی درمان می‌شود. در صورت ورود شیء به دستگاه تنفسی ممکن است نیاز به برونکوسکوپی باشد.

پزشکان اغلب داروهای تسکین سرفه برای کودکان تجویز نمی­‌کنند. این داروها اغلب برای کودکان مفید نیستند و می‌­توانند اثرات جانبی منفی جدی برای کودکان داشته باشند.

از مصرف بدون تجویز شربت‌های ضد سرفه برای کودکان جداً خودداری شود.