تنگی نفس، علل، تشخیص و درمان

تنگی نفس حالتی است که نمی‌توان به راحتی هوا را به درون ریه‌ها فرو برد و یا اینکه هوای لازم به درون ریه‌ها وارد نمی‌شود. کمتر مشکلی برای ما به اندازه ناتوانی در دریافت هوای کافی ترسناک است.

در افراد سالم حدود 20 بار دم و بازدم در هر دقیقه صورت می‌گیرد که نزدیک به 30000 بار در روز می‌شود. فعالیت فیزیکی شدید یا حتی سرماخوردگی معمولی می‌تواند این میزان دم و بازدم را تغییر دهد ولی با این حال نباید احساس تنگی نفس کرد. وقتی نفس تنگ می‌شود ممکن است احساس کنیم که نفس کم آورده‌ایم، احساس سفت بودن قفسه سینه یا فشار بر آن می‌کنیم. برای نفس کشیدن ولع داریم. تنفس عمیق برایمان مشکل است. احساس خفگی یا حالتی شبیه به اینکه قادر به تنفس نیستیم به ما دست می‌دهد.

ورزش سنگین، دمای زیاد محیط، چاقی و اقامت در ارتفاع بالا نیز می‌تواند در افراد سالم ایجاد تنگی نفس کند. به غیر از این موارد تنگی نفس می‌تواند نشانه یک مشکل در سلامتی انسان باشد.

بیشتر موارد تنگی نفس ناشی از مشکلات قلبی یا ریوی است. قلب و ریه‌ها اکسیژن را به بافت‌های بدن رسانده و دی‌اکسیدکربن را خارج می‌کنند و مشکلاتی که برای هر یک از این دو رخ دهد می‌تواند تنفس را تحت تأثیر قرار دهد.

دلایل تنگی نفس

تنگی نفس می‌تواند به صورت ناگهانی (حاد) یا مزمن (درازمدت) رخ دهد. دلایل تنگی نفس به صورت حاد به شرح زیر است:

• آنافلاکسی (واکنش شدید آلرژیک)
• بیماری آسم
• مسمومیت با دی‌اکسیدکربن
• تامپوناد قلبی (Cardiac Tamponade) یا تجمع مایع دور قلب
• تشدید بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)

امفیزم در بیماری انسداد مزمن ریوی

برونشیت

• حمله قلبی
• بیماری کووید 19 یا کرونا

• بی‌نظمی ضربان قلبی

ضربان منظم قلبی

• نارسایی قلبی
• پنومونی (ذات‌الریه) و سایر عفونت‌های ریوی
• نوموتوراکس (وجود هوا بین ریه‌ها و جداره قفسه سینه: Pneumothorax)

در هم فرو شدن ریه در اثر نوموتوراکس

• بیماری امبولی ریه

انسداد رگ‌های ریوی در اثر لخته خون و ایجاد امبولی ریه

• انسداد راه‌های هوایی بالایی (بسته شدن مسیر تنفس)

چنانچه تنگی نفس بیش از چند هفته به طول انجامد مزمن نامیده می‌شود. شرایطی که باعث چنین حالتی می‌شود عبارتند از:

• آسم
• بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD)
• نارسایی قلبی
• انواع بیماری‌های بینابینی ریوی (Interstitial Lung Disease)
• چاقی
• نفوذ مایع به درون فضای جنب
• تجمع مایع دور ریه‌ها یا پلورال (Pleural Effusion)

سایر مشکلات

سایر مشکلاتی که می‌تواند تنفس را مشکل کند عبارتند از:

مشکلات ریوی

• خروسک (Croup) به ویژه در کودکان

مسیر تنفسی عادی در کودکان

باریک شدن راه‌های هوایی در اثر خروسک

• انواع سرطان ریه

نمونه‌ای از غده سرطانی در ریه

• بیماری ذات‌الجنب (Pleurisy)
• التهاب جداره دور ریه‌ها
• بیماری فیبروز ریوی (تصلب بافت ریوی)

فیبروز ریوی

• اِدِم ریوی (تجمع مایع زیاد در ریه‌ها)

اِدِم ریوی (تجمع مایع در ریه)

• ابتلا به فشار خون بالای ریوی (Pulmonary Hypertension)

دلایل فشار خون بالای ریوی در شکل نشان داده شده است.

• سارکوئیدوز (Sarcoidosis)
• سل

مشکلات قلبی

• کاردیومیوپاتی (بیماری عضلات قلبی)
• نارسایی قلبی

قلب سالم

بزرگ شدن قلب در اثر نارسایی قلبی

• پریکاردیت (التهاب بافت اطراف قلب: Pericarditis)

پریکاردیت (التهاب بافت اطراف قلب)

سایر بیماری‌ها

• کم‌خونی (آنمی)
• اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders)
• شکستگی دنده‌ها
• گیر کردن شیء خارجی در مسیر تنفس
• اپیگلوتیت (خونریزی اپیگلوت که می‌تواند باعث انسداد راه هوایی شود: Epiglottitis)
• گیلن باره (Guillain-Barré Syndrome)

در بیماری گیلن باره جداره محافظ فیبرهای عصبی آسیب می‌بیند.

• تغییر شکل قفسه سینه
• بیماری ضعف عضلانی (Myasthenia Gravis)

تولید برخی آنتی‌بادی‌ها توسط سیستم ایمنی بدن می‌تواند گیرنده‌های عصبی عضلات درگیر کند.

تنگی نفس را جدی بگیریم زیرا می‌تواند علامتی برای ابتلا به بیماری‌های فوق‌الذکر باشد.

منبع

https://www.webmd.com/lung/shortness-breath-dyspnea#1-2

https://www.mayoclinic.org/symptoms/shortness-of-breath/basics/definition/sym-20050890